"Gevormd om een levend lichaam"

Deze David is het eerste, vrijstaande beeldhouwwerk van een naaktfiguur sinds de Oudheid. De oorspronkelijke bestemming van het beeld - vermoedelijk op een fontein is omstreden. Onmiskenbaar is Donatello's bewondering voor de werken uit de Klassieke oudheid terug te vinden in de berekende uitdrukking en de naaktheid van de gestalte. In de raadselachtige, bedachtzame gezichtsuitdrukking en de speelse houding waarin een voet op zijn trofee - het afgehakte hoofd van Goliath - is gezet, gaat de voorstelling echter ver voorbij aan alle voorbeelden uit de Oudheid. Op de opvallende helm is de lauwerkrans van de overwinnaar geplaatst, het jongensachtige lichaam is bijna androgyn in vlekkeloze schoonheid vormgegeven.

Het lijkt wel alsof de gestalte echt 'gevormd is om een levend lichaam' (Vasari).

 [vergroten] Donatello David 1440

video fragment David Donatello

Verrocchio beeldde David in zijn bronzen beeld als een tengere jongeling uit. Hij had de werken van zijn beroemde voorganger Donatello grondig bestudeerd. Maar alle bedachtzaamheid en melancholie moesten bij hem wijken voor een kinderlijke, bijna spottend aandoende uitdrukking. Elegant, maar zonder de diepe persoonlijkheid die Donatello's David zo onvergelijkbaar maakt, poseert de zegevierende knaap hier met vooruitstekende borst en een nonchalant op zijn heup rustende hand. triomfantelijk houdt hij zijn zwaard losjes vast en staat hij trots achter het hoofd van de bedwongen tiran. Verrocchio's David is nog helemaal de herders- jongen, die niets lijkt te vermoeden van de last van zijn toekomstig koningschap van Israël.

[vergroten] del Verrocchio David 1475

 

In 1501 kreeg Michelangelo de opdracht om een beeld van David te maken voor een binnenpijler in de dom. De vooruitzichten waren niet gunstig: het materiaal was een marmerblok dat volslagen onbruikbaar werd geacht omdat het al tientallen jaren eerder 'verhakt' was. ondanks dat was het beeld in 1504 voltooid, en werd het, in afwijking van het oorspronkelijke plan, als eerste meer dan levensgrote figuur sinds de Oudheid voor het Palazzo Vecchio geplaatst. De gestalte van de bijbelse held David die de machtige Goliath in de strijd verslagen had, kreeg hiermee een politieke betekenis. Het beeld werd het zinnebeeld van de vrijheidslievende, republikeinse mentaliteit van de stad.

 [vergroten] Michelangelo Buonarroti: David. 1501-1504

video fragment David Michelangelo
Michelangelo zag af van alle attributen, zoals het zwaard en het afgehouwen hoofd van Goliath. Daarom is wel aangenomen, dat het moment vlak voor de dodelijke worp met de steen is uitgebeeld.

 

Zelfbewust en standvastig kijkt de toekomstige koning van Israël zijn tegenstander aan. Met zijn linkerhand heeft hij zijn slinger over zijn schouder gelegd. Anders dan in vroegere beelden zoals van Donatello of Verrocchio, waarin David nog een knaap was, is hij in de visie van Michelangelo zelf een reus geworden. Zijn atletische gestalte is achterover staand weergegeven. Details als de enorm grote rechterhand wijzen op zijn ongehoorde kracht en vastbeslotenheid.

 
 

'Van jongs af aan heb ik marmer verslonden en nooit deed ik een slag verkeerd'

Met die woorden becommentarieerde Bernini het slechts zeven maanden durende werk aan de figuur van David, voor wiens gezicht hij zijn eigen gezicht als voorbeeld zou hebben genomen. Het beeld vormde het sluitstuk van een reeks beeldhouwwerken die hij had gemaakt voor kardinaal Scipione Borghese, waarin de overgang naar een volledig nieuwe stijl viel waar te nemen: de Romeinse Barok. Met onvergelijkbare bravoure schiep hij dynamische composities waarin tegenstellingen in harmonie worden verenigd en de fraaie lichteffecten van de convex en concaaf gemodelleerde oppervlakken meesterlijk in scène zijn gezet. De oppervlaktestructuur liet hij variëren door te politoeren, boren en schuren, zodat er allerlei kleureffecten ontstonden.

< Gianlorenzo Bernini (1623) David

david4detail.jpg (30381 bytes)  < vergroten

Opdracht ckv-1 atheneum 5 Palet themakatern Helden.

Benodigdheden: Algemene kunstgeschiedenis Renaissance en Barok.

1.- Verzamel kenmerken van beeldhouwkunst Renaissance

2.- Verzamel kenmerken beeldhouwkunst Barok

3.- Vergelijk de 4 beelden met elkaar en geef overeenkomsten/verschillen.

4.- Pas de door jou gevonden stijlkenmerken toe op ieder van de beelden.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven.


11/25/2010 update