In 1917 investeerde de Duitse regering op bevel van generaal Ludendorff acht miljoen in een fusie tussen de grootste produktie-maatschappijen. Doel van de aldus gevormde UFA was officieel promotie van de Duitse cultuur en verhoging van Duitslands aanzien in het buitenland door betere produkties, al ging het daarnaast ook om een vaste greep op de zo verbrokkelde filmindustrie.

Bij de nederlaag in 1918 ging het merendeel van de staatsaandelen over in handen van de Duitse Bank, waardoor commerciële belangen de overhand kregen. Er werden veel kostuumdrama's gemaakt, zoals Lubitsch "Carmen" (1918) met Pola Negri in de titelrol. Ernst Lubitsch droeg met zijn regie, waarin zijn aandacht voor het kleine detail naar voren kwam, ongetwijfeld ook bij tot de hard nodige ingetogen stijl van acteren. Madame Dubarry (1919) van dezelfde combinatie maakte in Amerika zoveel indruk dat de regisseur en zijn ster prompt naar Hollywood werden gehaald om voortaan daar te werken. Velen zouden hen nog volgen en zo de internationale positie van het Amerikaanse film-mekka nog meer helpen versterken.

Als reactie op het impressionisme gold als een der hoofddoelen de uiterlijke representatie van de menselijke innerlijke wereld, in het bijzonder de elementaire emoties van angst, liefde, haat en onzekerheid. 

Bepaalde aspecten, zoals de menselijke gespletenheid, de macht van het noodlot en het gebiologeerd zijn door monsterlijke of bovenmenselijke wezens waren vrij direct afgeleid uit het pessimisme van de Duitse romantische traditie. 

The videoclips are taken from the silent film "Das Cabinet Des Dr. Caligari". It's really old, from 1919.

Alles bij elkaar vond dit in het aangeslagen Duitsland veel weerklank. 

• De obscure belichting, die een zo kenmerkend stempel op het genre drukte, was het direct gevolg van economische omstandigheden: het stroomtekort in het naoorloogse Duitsland. Deze techniek om een beklemmende sfeer te scheppen stond onder andere model voor de latere Amerikaanse gangsterfilms uit de dertiger en veertiger jaren. 

• Typerend in 'Caligari' waren ook de kunstig geschilderde decors waardoor het geheel een uiterst onwezenlijk aanzien kreeg, maar onderwijl een afspiegeling vormde van de psychische gesteldheid van de hoofdpersoon. Het idee achter deze decors, ontworpen door de expressionistische schilders was dat de beelden moesten zijn als tot leven gebrachte tekeningen. 

Hoewel Erich Pommer, producent van de belangrijkste Duitse films uit de twintiger jaren, het verhaal van Caligari zo veranderde dat het oorspronkelijk subversieve karakter verloren ging, bleek de film een sterk debuut voor scenario-schrijver Carl Mayer, een van de auteurs. 

Kammerspielfilm

Deze legde zich geleidelijk meer toe op de zogenaamde Kammerspielfilm. Dit sobere genre - waarvoor hij vrijwel alle belangrijke scenario's schreef - was veel meer naturalistisch, met weinig decor en een minimum aan personages. Tussentitels werden zo veel mogelijk vermeden om de dramatische en psychologische spanning niet te onderbreken. Als hoogtepunten gelden ondermeer Picks 'Scherben' (1921) en vooral Murnau's 'Der letzte Mann' (1924) met Emil Jannings in de hoofdrol. Toch konden de belangrijkste Duitse films uit deze tijd moeilijk bij een bepaald vastomlijnd genre ingedeeld worden. Zo bezorgde de Dracula-verfilming 'Nosferatu, eine Symphonie des Grauens' (1922) F.W. Murnau wel een internationale reputatie, maar het expressionistische karakter school veel meer in het thema dan bijvoorbeeld in het decor, dat vaak zelfs zeer realistisch was.

05-02-2010 CKV-2