Chrétien de Troyes

In de jaren 1170-1185 schreef Chrétien de Troyes zijn vijftal werken rondom Koning Arthur. Le Chevalier de la Charrette verscheen waarschijnlijk rond 1180.

Voorheen waren teksten meestal gebaseerd op verhalen uit de Oudheid, zoals de geschriften van Vergilius. Chrétien richtte zich echter op de orale vertelcultuur van de Kelten. Hij wordt gezien als de vader van de moderne roman omdat hij voor het eerst in de volkstaal een fictief verhaal schreef.

Chrétien was de hofdichter van landstreek Champagne en schreef de werken waarschijnlijk in opdracht van Gravin Marie de la Champagne. Zij vond dat liefde en huwelijk niet samengingen. Vandaar dat Chrétien Lancelot introduceerde in de legende.

De overspelige relatie tussen de dappere, onbekende ridder en de vrouw van Koning Arthur is een voorbeeld van Hoofse Liefde. Engeland was in 1100 franstalig, vandaar de titel in die taal: Le Chevalier de la Charette, en er heerste een Hoofse Cultuur. De vrouw werd vereerd, zij staat hoog boven haar geliefde. Deze moest haar aanbidden en dienen zonder vragen of eisen te stellen. Lancelot gaat helemaal op in zijn liefde voor Guinevere. Zo valt hij in katzwijm wanneer hij een haarlok van haar vindt, of ziet een aanvaller niet aankomen omdat hij over haar staat te dromen. Het principe van de Fin'amors, het onderdanig vereren van de vrouw, blijkt ook uit het feit dat Lancelot zich laat vernederen. Wanneer hij Guinevere uit handen van Meleagant, een ridder uit de Andere Wereld, redt, ziet ze hem in eerste instantie niet staan. Hij had immers een seconde getwijfeld voor hij in de kar van veroordeelden sprong om haar te redden.

De Andere Wereld stamt al uit de tijd van de romans van Chretien de Troyes. Elke ridder moest een verschrikkelijk dappere daad ondernemen om zijn moed te bewijzen. Lancelot betreedt in Le Chevalier de la Charette de Andere Wereld waar de ridder Meleagant over heerst, om Guinevere te redden, maar loopt het risico zelf het land nooit meer te kunnen verlaten. Als het hem lukt Meleagant in een eerste duel te verslaan, mogen Guinevere en de andere gevangen onderdanen van Arthur de Andere Wereld verlaten. Lancelot wordt echter ingemetseld in een muur en zit gevangen in de Autre Monde.

Lancelot, de ridder van de kar

Het verhaal begint op een dag aan het hof van Koning Arthur. Guinevere wordt vrijwel onmiddellijk ontvoerd door Meleagant, ridder en heerser van de Andere Wereld. Uit deze wereld is geen terugkeer mogelijk en vele van Arthurs onderdanen zitten in deze geheimzinnige wereld gevangen. Een van Arthurs ridders, Gauvain, wordt weggestuurd om Guinevere te redden. Lancelot, een dan nog onbekende ridder, volgt ook. Hij neemt grotere risico's dan Gauvain om Guinevere te vinden. Zo weigert hij het bed te delen met een aantrekkelijke dame en klimt hij over de gevaarlijke zwaardbrug. Met gewonde handen en voeten doet hij denken aan een martelaar, die zich opoffert voor een hoger doel. Arthur speelt in dit alles een ondergeschikte rol, hij is een zwakke man die anderen zijn problemen laat oplossen. Toch wordt de liefde tussen Lancelot en Guinevere onmogelijk gemaakt. Ondanks de eenmalige liefdesnacht die ze beleven in de Autre Monde, blijft Guinevere de vrouw van de Koning van Engeland. Daarom wordt Lancelot, nadat hij haar bevrijd heeft, ingemetseld in een muur in de Andere Wereld. Zo wordt het hem onmogelijk gemaakt terug te keren naar zijn geliefde.

Na de 6000 verzen van Chrétien zijn er nog 1000 verzen aan de roman toegevoegd. De vraag is of deze echt door de andere schrijver, die zich Godefroi de Leigni noemt, zijn geschreven. Of is het een alter ego van Chrétien? Het tweede einde laat Lancelot wel terugkeren naar zijn minnares en Meleagant verslaan in een laatste duel. Misschien dat de middeleeuwse lezer of toehoorder zelf mocht bedenken welk einde hem het meeste aansprak.

Leesfragment

First Knight

Filmfoto van Arthur, Lancelot en Guinevere

De Arthurlegende wordt in de Hollywoodfilm First Knight geen recht gedaan. De verfilming uit 1995 met in de hoofdrollen Sean Connery, Richard Gere en Julia Ormond, breekt de schoonheid van het verhaal af. Hoewel de beelden indrukwekkend zijn om te zien, is het verhaal gereduceerd tot een slap liefdesverhaal tussen Lancelot en Guinevere. Koning Arthur wordt uitgebeeld als een vermoeide oude man, die zijn vrouw onder zijn neus vandaan laat stelen. De prachtige complexiteit van personages wordt in de film teruggebracht tot vier belangrijke personen. De vierde is de slechterik Meleagant. Wat de toeschouwer voornamelijk te zien krijgt zijn actie en vechtscènes.

Arthur, gespeeld door Connery, staat machteloos tegenover Lancelot. Na de verschillende verwikkelingen kan de Koning alleen maar tot de conclusie komen dat hij een mislukkeling is. Op zijn sterfbed vraagt hij daarom aan Lancelot of deze in de toekomst voor Guinevere zal willen zorgen en sluit hun handen als een priester in elkaar. Hij sterft en wordt op een drijvend brandend bed in de rivier gecremeerd, terwijl Lancelot en Guinevere elkaar met tranen in de ogen, liefdevol aankijken.

Lancelot wordt neergezet door Richard Gere, de laatste acteur waar je aan zou denken bij de vertolking van de legendarische ridder. In tegenstelling tot de nobele, dromerige ridder in Le Chevalier de la Charette van Chrétien de Troyes is deze Lancelot een knappe dommerik. Hij vindt zichzelf onweerstaanbaar en weet zeker dat Guinevere hem boven de Koning zal verkiezen. Guinevere, echter, gespeeld door Julia Ormond, lijkt tegen te stribbelen. De weerstand is helaas snel gebroken en ze geeft zich over aan schoolmeisjes fantasiëen over de knappe ridder. Beiden lijken zich niet zo te storen aan de gevoelens van de Koning. Pas als ze door Arthur op een innige omhelzing betrapt worden is er een moment van twijfel. Als hij hen bij zijn dood verenigd bieden ze dan ook niet al te veel verzet en leven nog lang en gelukkig.

Chrétien de Troyes schreef in de 12e eeuw een serie van vijf verhalen in verzen over Koning Arthur: Erec et Enide, Cligés, Le Chevalier de la Charrette (Lancelot), Le Chevalier au Lion (Yvain) en Le Conte du Graal (Perceval). In Le Chevalier de la Charrette introduceert hij Lancelot als personage.

First Knight is de meest recente populaire verfilming van het liefdesverhaal. Geheel in de stijl van Hollywood wordt de onmogelijke, of toch mogelijke, liefde vormgegeven.

foto van Marion Bradley Marion Bradley

In de roman van Marion Bradley uit 1993 wordt de nadruk gelegd op de vrouwelijke perspectieven in de Arthurlegende. Het fantasy verhaal The Mists of Avalon is deel van een drieluik. The Forest House was het eerste deel en onlangs verscheen Lady of Avalon. Het verhaal is ook verfilmd.

The Mists of Avalon

De nevelen van Avalon scheiden het heilige eiland van de rest van de wereld. Het fungeert als een soort Andere Wereld, of Autre Monde. Deze wereld is in de roman van Bradley een plaats waar jonge vrouwen tot priesteres worden opgeleid. Hij is voor gewone stervelingen niet toegankelijk, alleen als de priesteressen het toestaan. Avalon ligt in een meer tussen de nevelen, maar is op aarde niet terug te vinden. Niemand kan navertellen hoe ze het eiland bereikt hebben, alleen Guinevere betreedt de nevelen eenmaal zorgeloos en overleeft het.

Op weg naar Avalon (filmstill)

Op weg naar Avalon.........

De roman vertelt het verhaal van Morgaine, de halfzuster van Koning Arthur.

Zij is uitverkoren om tot priesteres te worden opgeleid op het mysterieuze en heilige eiland Avalon. Later leert ze aan het hof haar halfbroer Arthur kennen. Ze heeft het derde gezicht, wat inhoudt dat ze door visioenen de toekomst kent. Morgaine is getuige van de dood van Arthur en de ondergang van zijn rijk. De relatie tussen Guinevere en Lancelot wordt in dit boek zorgvuldig uitgelegd. Ze leren elkaar kennen als hij haar moet begeleiden naar de bruiloft met Arthur. Beiden houden veel van Koning Arthur, maar hebben moeite om hun liefde voor elkaar te verbergen. Het huwelijk van Arthur en Guinevere blijft kinderloos, maar hij heeft begrip voor haar verdriet om de onmogelijke liefde voor Lancelot. Hij staat het zelfs toe dat ze een affaire met elkaar beginnen, maar dit leidt tot niemands geluk.

Uiteindelijk, als het rijk van Arthur ten val is gebracht door zijn tegenstanders, vluchten ze samen. Maar Lancelot, die altijd trouw aan Arthur is gebleven, wil terug. Guinevere besluit in het klooster te gaan en heeft vrede met deze verdere invulling van haar leven. Morgaine wordt de hoogste priesteres van Avalon en ziet na jaren Lancelot, op wie ook zij eens verliefd was, gestorven terug. Hij was immers de zoon van de vroegere hoogste priesteres van Avalon, Viviane, en dient op Avalon begraven te worden. Morgaine hoort dan dat hij zich eveneens op een priesterambt heeft toegelegd. Arthur is reeds op Avalon begraven.

Arthur is in deze roman een goedaardige man die het beste voorheeft met de mensen waar hij van houdt. Hij lijdt erg onder het feit dat hij geen kinderen krijgt met Guinevere. In zijn privé-leven laat hij zich wellicht ondersneeuwen, maar als Koning en krijgsheer is hij een stuk doortastender dan de Arthur in Le Chevalier de la Charette van Chretien de Troyes.

Lara Croft Tomb Raider : Mists of Avalon

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-1 uit het algemeen deel voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende.

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven

04/16/2010 update