De Meiden

(1947)

JEAN GENET
De Meiden is waarschijnlijk het meest gespeelde stuk van Genet. Het speelt zich af op een avond in de slaapkamer van een rijke vrouw. De zusjes Solange en Claire zijn dienstbode in het huis van een echtpaar dat alleen met 'meneer' en 'mevrouw' wordt aangeduid. Zij spelen om de beurt dat zij 'mevrouw' zijn: in de openingsscène wordt 'mevrouw' aangekleed door haar dienstbode die zij met Claire aanspreekt - de wekker loopt af, en het blijkt dat Claire Solange is en 'mevrouw' Claire.

De zusjes haten hun mevrouw, maar houden tegelijkertijd ook van haar; in hun verwarring besluiten ze haar te vermoorden als ze thuiskomt van het politiebureau waar haar man zit op grond van een valse beschuldiging van diefstal. Als mevrouw thuiskomt, mislukt de opzet: meneer is vrijgelaten op borgtocht, en ze verlaat het huis zonder de vergiftigde thee te hebben opgedronken. De zusjes hervatten hun spel, en Claire dwingt Solange in haar rol van dienstbode 'mevrouw' alsnog te vergiftigen.

De Meiden is geïnspireerd door een historische gebeurtenis uit 1933: twee zusjes vermoordden na zeven jaar trouwe dienst hun 'mevrouwen' met een bijl. De film Sister, my sister (1994) is op zijn beurt weer op zowel het toneelstuk als de historische feiten gebaseerd.

 

Solange from The Maids by Jean Genet auditions for Rufus in Århus, Denmark.

MONOLOOG: Solange duwt Claire ruw in de hoek. Claire blijft daar liggen. Solange stelt zich voor wat de gevolgen van de moord zullen zijn.
Opdracht: Een scene spelen en in het bezit van rubberen afwashandschoenen? Dan is deze monoloog voor jou de juiste uitdaging! Print de gehele dialoog uit en gebruik deze om je grondig voor te bereiden. In de les en voor de klas zijn er de volgende mogelijkheden:
  • vanaf je plaats oplezen van de monoloog,
  • voor de klas oplezen,
  • je maakt er een toneelstukje van.(toneelaanwijzigingen, gebaren, kleding, rekwisieten?)

[uitprinten voordat je aan je voorbereiding begint]
SOLANGE:

Eindelijk! Mevrouw is dood! Ze ligt op de vloer... gewurgd met rubberen afwashandschoenen. Mevrouw kan blijven zitten. Mevrouw mag nu juffrouw tegen me zeggen, Mejuffrouw Solange! Precies, om wat ik gedaan heb, ja! Voor mevrouw en meneer ben ik voortaan mejuffrouw Solange Lemercier. Mevrouw had die zwarte jurk uit moeten trekken... 't is bespottelijk. 

(Zij imiteert de stem van mevrouw.) 

Zie mij nu, nota bene in de rouw voor mijn meid. Bij het hek van het kerkhof, kwamen alle meiden hier uit de buurt mij begroeten, alsof ik van de familie was. Ik ben zo vaak eigen met ze geweest, zo écht familiair. Nu heeft de dode de grap doorgedreven tot het bittere einde. 0! Mevrouw... Ik ben nu uws gelijke. Ik buig mijn hoofd voor niemand meer. 

(Zij lacht.)

Nee, meneer de inspecteur, nee... U zult nooit iets te weten komen. Niets. Over mijn werk niet. En over ons werk niet. En over onze samenwerking niet. En niets over deze moord... De garderobe van mevrouw? Die mag mevrouw houden. Mijn zuster en ik hebben onze eigen spulletjes. Die droegen we 's nachts vooral, in 't geheim. Moet u daarom lachen? Ik maak meneer aan 't lachen. Hij denkt, dat ik gek ben. Hij vindt, dat meiden genoeg goeie smaak moeten hebben, om niet het gedrag na te apen, waar alleen mevrouw het recht toe bezit. Maar meneer! Mevrouw ontgaat tenminste mijn eenzaamheid niet! Enfin! Nu ben ik alleen. Verschrikkelijk! Ik zou nu keihard en gemeen tegen u kunnen doen, maar ik kan ook heel lief zijn... Mevrouw zal haar angsten te boven komen. Ze zal ze zelfs heel goed te boven komen. Tussen haar bloemen, haar parfums, en haar garderobe. De witte jurk, die u droeg op dat liefdadigheidsbal en die ik u eigenlijk niet graag zag dragen.

Maar ik heb mijn zuster, ja, daar heb ik 't over, daar durf ik over te praten, mevrouw, ik durf alles mevrouw, ik behoud mij het recht voor om alles te durven. En wie kan mij tegenhouden, mij het zwijgen opleggen? Wie? Ik ben gedienstig geweest. Ik heb gedienstig geglimlacht tegen mevrouw. Ik heb me gebogen om het bed op te maken, gebogen om de vloer te dweilen, gebogen om de groente te wassen, om aan de deuren te luisteren, krom heb ik me gebogen. Maar nu sta ik rechtop en blijf ik rechtop. Ik ben de moordenares. Juffrouw Solange, die haar zuster heeft gewurgd. Nee, inspecteur, jullie komen niets van me te weten. Dit zijn dingen die alleen ons aangaan. 't Enige wat u weten mag, is dat Solange heeft doorgezet tot het einde. Ze gaat nu weg.

(Solange begeeft zich naar het venster, opent het en gaat op het balkon. Ze spreekt nu, de rug naar het publiek toegekeerd, voor zich de duisternis, de volgende tirade. Een lichte wind beweegt de gordijnen.)

Daar gaat ze Solange! De politie begeleidt haar. Komt op uw balkons om haar te zien gaan tussen de zwarte boetemonniken. Het is middag. Zij draagt een fakkel van negen pond. De beul loopt vlak achter haar. Hij fluistert haar lieve woordjes in het oor. De beul houdt me gezelschap, Claire! De beul loopt naast me! 

(Zij lacht.) 

Solange wordt gevolgd, door alle meiden uit de buurt en door huisknechten en melkboeren, die ook Claire naar haar laatste rustplaats hebben begeleid. 

(Zij kijkt achter zich.) 

Ze dragen kransen, en bloemen, vlaggen en vaandels, de doodsklok luidt. Mooi hè? 't Is een begrafenis met pracht en praal. Een staatsiebegrafenis. Daar gaan de lakeien, de hofdames, allemaal met bloemen en allemaal ter ere van ons, in 't zwart. En dan de portiers en de conciërges en ook nog, ja, een paar eerwaarde afgezanten van de Hemel. En ik ben het hoofd van de stoet. De beul probeert me te paaien. Iedereen juicht me toe. Ik ben bleek en ik ga sterven! 

(Zij komt weer binnen.) 

Wat een bloemen! Ze heeft een mooie begrafenis gehad, niet waar? Oh Claire, mijn arme kleine Claire?

 (Ze barst in tranen uit en laat zich in een fauteuil zakken.)...

(Zij herneemt zich.) 

Niet nodig, mevrouw, ik gehoorzaam de politie. Die zijn de enigen, die mij begrijpen. Die behoren ook tot de verworpenen der aarde. 

(Geleund tegen de lijst van de keukendeur hoort Claire haar zuster aan.) 

Wij zijn dus van nu af aan juffrouw Solange Lemercier. Geen meid meer, maar een vrouw, La Lemercier. De beroemde misdadigster. 

(moe) 

Claire, we zijn verloren.

Samenstelling bronmateriaal utsluitend en alleen ten behoeve van het nieuwe vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.


12/23/2007 last update