Tragedie en komedie                                  

The Theatre of Dionysus as remodeled by the Romans during and after the reign of the emperor Nero (54-68 CE).

Voor Griekse komedies geldt niet hetzelfde als voor de tragedies. Ondanks het feit, dat er ook een aantal komedies bewaard zijn gebleven, worden deze stukken nauwelijks meer gespeeld.

Mensen van nu zullen de inhoud van de Grieks komedies flauw, plat en banaal vinden. Dat komt doordat de thema's, waar de komedies op geba- seerd zijn, rechtstreeks afkomstig waren uit het dagelijkse leven. Dat dagelijkse leven staat heel ver bij ons vandaan. De personen, die in een komedie een hak wordt gezet, kennen we niet en van grappen over situ- aties, waar oude Grieken in terecht konden komen, kunnen we nauwelijks nog de humor inzien. Humor is erg tijdgebonden. Wij hebben in deze tijd dan ook onze eigen theaterstukken waar we om kunnen lachen. Het belangrijkste voorbeeld is: cabaret.

Cabaret van nu vinden we heel leuk en om te lachen, maar als we oude beelden zien van cabaretiers uit de jaren zestig en zeventig zal er nog maar mondjesmaat een glimlach op onze lippen komen. De grappen zijn of overbekend of flauw of onbegrijpelijk, omdat ze over personen gaan die je niet meer kent. Grappen en anekdotes zijn alleen maar leuk op het moment dat ze iets met nu te maken hebben. Dat is de keiharde wet van de humor.

Kenmerken Aristotelische vorm:

• Eenheid van tijd, (binnen 24 uur)
• Eenheid van plaats, (op een plaats)
• Eenheid van handeling (slechts een verhaallijn)

This North American premiere of MedEia - written by the playwright for Amsterdam's famed Dood Paard theatre company - is a radical reworking of the original Medea story, drawing on various sources from Euripides to Heiner Müller to pop songs, which provides a rich vein of possibilities with the great themes of the Medea myth: love, adultery, jealousy, exile, and the position of women in a male-dominated society. Music composed and Video Edited by Nick Avdienko Vocals by Michelle Avdienko

In het jaar 431 voor Christus ging MEDEA in première. Het is voor zover bekend de tweede tragedie van Euripides, die leefde van ca. 480 tot 406 voor Christus.

Jason, kroonprins aan het hof van Jolkos, moet om de troon te bemachtigen het Gulden Vlies, een gouden ramsvacht, terughalen uit het verre Kolchis. Aan het hoofd van zijn Argonauten vervult hij deze levensgevaarlijke opdracht. Het slagen van zijn missie heeft hij grotendeels te danken aan de Kolchische koningsdochter Medea die hem, uiteraard in het geheim, met bovennatuurlijke middelen helpt. Vervolgens gaat Medea mee met de Argonauten en trouwt met Jason.Wanneer ze in Jolkos terugkomen houdt koning Pelias zich niet aan zijn belofte de troon te schenken aan Jason. Medea wreekt zich op Pelias en zodoende moeten ze verder vluchten. Ze komen aan in Korinthe, waar Kreon heerst en beleven gelukkige jaren. Medea schenkt Jason twee zonen. Om later koning te kunnen worden verruilt Jason het bed van Medea voor dat van de dochter van koning Kreon.

Hier begint de tragedie. De hartstochtelijke en trotse Medea is woedend en diep gekrenkt door de ontrouw van haar man. Ze zint op wraak en slaat op een gruwelijke manier terug. Uiteindelijk doodt ze het dierbaartse dat zij samen bezitten; hun kinderen. De hevige strijd tussen het kille, berekenende van Jason en de roekeloze hartstocht van Medea leidt tot beider ondergang.

             Plattegrond                                  Huidige situatie                               Griekenland: Delos

Delos. 3de eeuw voor Chr. aantal toeschouwers: 5500

Antigone van Sophocles

Oedipus is getrouwd met zijn bloedeigen moeder Iocaste. Daaruit zijn Antigone, haar zusje Ismene en haar broers Eteocles en Polyneices voortgekomen.
Als uitkomt dat Oedipus zijn eigen vader vermoord heeft, vervolgens met zijn eigen moeder trouwde, zonder dat beiden daar weet van hebben, steekt hij zich de ogen uit en verlaat zijn stad Thebe.
In de chaos die heerst maakt koning Creon zich op voor de verovering van de stad. Eteocles strijdt voor Thebe maar Polyneices komt met een leger om Thebe plat te branden, opdat Creon de prachtige stad niet in handen krijgt. Beide broers falen en vinden de dood. Echter alleen Eteocles wordt als een held eervol begraven omdat hij voor Thebe wilde strijden. Polyneices wordt tegenover de bevolking zwart gemaakt en zijn dode lichaam blijft onbedekt op het strand liggen. Een prooi voor aasgieren.
Creon verkondigt, dat iedereen die het lichaam ook maar nadert en Polyneices de laatste eer wil betonen, zal worden gedood.
Antigone weerstreeft Creon's verbod en bedekt het lichaam met zand. Creon is te laf om haar direct ter dood te brengen voor deze daad en verbant haar naar een grot, afgesloten van de buitenwereld. Daar mag ze gruwelijk aan haar einde komen.
Creon's zoon Haemon die met Antigone verloofd is, gaat naar haar op zoek. Daar wacht hem een treurige verrassing want Antigone heeft zich opgehangen aan haar eigen sluier. Haemon doorsteekt daarop zijn hart en sterft.
Antigone's moeder, ondertussen getrouwd met Creon, is radeloos van verdriet en pleegt zelfmoord. De tragedie Antigone laat je achter met een afschuwelijk gevoel omdat een mens niet kan bevatten wat daar allemaal gebeurd is. Een feit dat voortdurend als thema terugkeert in de voorstelling.

Om in het Griekse theater van grote afstand  goed zichtbaar te zijn, dragen de acteurs maskers met overdreven uitdrukkingen, schoenen met plateau-zolen en dikke, gewatteerde gewaden.

Oedipus van Sophocles

Koning Laios van Thebe probeert aan een voorspelling te ontsnappen door zijn pasgeboren zoontje Oedipus te vondeling te laten leggen ergens hoog in de bergen. Voorspeld was namelijk dat het kind later zijn vader zou vermoorden en zijn moeder trouwen. Tegen de verwachting van de koning in wordt Oedipus gevonden en opgevoed door een kinderloos echtpaar. Als hij op zekere dag van het orakel in Delphi te horen krijgt dat hij zijn vader zal doden en zijn moeder zal huwen, vlucht hij weg van zijn vermeende ouders en trekt naar Thebe. Onderweg heeft hij een aanvaring met een vreemdeling. In de uit de hand gelopen onenigheid doodt hij de man, waarvan later blijkt dat het zijn vader was. In Thebe aangekomen bewijst hij de stad een grote dienst door haar te verlossen van een moordzuchtig monster, en hij trouwt met Iokaste, de vrouw van de vermoorde koning Laios, en dus zijn moeder. Het drama van Sophocles ensceneert hoe dit alles aan het licht komt.

Dus: de mens is een speelbal van het lot. Velen zijn echter reeds bekend met deze wijze stelling. Men hoeft men Sophocles' tragedie niet te lezen om dat te weten te komen. Maar om te ervaren hoe het is om een speelbal van het lot te zijn en bijvoorbeeld door een samenloop van omstandigheden je vader te vermoorden en met je moeder getrouwd te raken, om die beklemmende ervaring echt te beleven zonder zelf al te grote risico's te lopen, daarvoor is men wel aangewezen op de literatuur, met name op de tragedie 'Koning Oedipus' van Sophocles.

Het verhaal van Oedipus houdt de mens al eeuwen bezig; het bestond reeds ver voordat Sophocles er een tragedie over schreef, en na hem hebben een lange rits literatoren ofwel getracht Sophocles te verbeteren, ofwel er zelf een stuk over te schrijven zonder in concurrentie te willen treden met Sophocles.

Een verfilming van dit verhaal van Sophocles tref je aan in de film van de Italiaanse regisseur Pier Paolo Pasolini:"Edipo Re".

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven:

11/22/2007 update