Hundertwasser

Meer praktisch gezien kunnen de mensen het gebouw waarin zij wonen veranderen door gebruik te maken van hun 'recht op ramen' en door 'hun plicht jegens de bomen' te vervullen. Door kleine veranderingen aan te bren-gen in de neutrale rechthoek van een raam in een huizenblok temidden van duizend eenvormige ramen, of door rood of blauw lofwerkte schilderen aan de buitenkant, brengt men geen radicale verandering aan over de hele linie. Maar het is wel een aankondiging dat wij in de stad die ons gevangen houdt, in het universum dat ons opsluit met zijn comfort en zijn teveel aan regels, de drang behouden om een uitweg te vinden. 'Je kunt een stuk ijzer nemen en dingen in de gladde muren krassen, net zoals dat in wc's wordt gedaan. In wat voor een beschamende vorm van slavernij leven we als het laatste restje individuele scheppingsdrang slechts te vinden is in openbare toiletten. Het laatste stukje vrijheid.'

Nadat dit boek was geschreven heeft Hundertwasser gewerkt aaneen project waaraan hij bijzonder belang hecht: de voltooiing van een huizenblok in het hartje van Wenen, met het doel de ideeën van de kunstenaar te verwezenlijken over een meer menselijke vorm van architectuur in harmonie met de natuur.[ ...1 De bouwkundige opzet van het huizenblok op de hoek van de Lëwengasse en de Kegelgasse vormt een ruimtelijk continuum van openbare en privé gebieden. De bezoeker bevindt zich plotseling in een uitgestrekte, bijenkorf-achtige structuur die zich ontrolt in een opeenvolging van gesloten en open ruimtes. De verschillende vlakken en volumes loochenen voortdurend de indeling van muren en verdiepingen en scheppen een ritmische herhaling die hoort bij een ruimte waar alles in beweging is. (...)
Het idee van het Löwengasse-Kegelgasse woningcomplex geeft een duidelijk teken dat de stad gericht moet zijn op individualiteit en afstand moet nemen van in het lid gezette en uniforme bestaanspatronen.

Dit wordt bevestigd door de openheid en verscheidenheid van de opzet. (...) Bij zijn poging om de kwaliteit van de stedelijke omgeving te bepalen opent Hundertwassers pluralistische ontwerp talloze mogelijkheden voor de ontwikkeling van persoonlijk initiatief en deelname binnen een opmerkelijk geheel: een realiseerbare utopie. Hundertwasser is zich bewust van de conflicten die veroorzaakt worden door de onverenigbaarheid van de codes van de massa en de elite in de moderne architectuur. Hij kiest voor:
a) de verwerping van huurkazernes ten gunste van een dynamische ruimtelijke opzet,
b) onze tijd vraagt om aandacht voor planten en ecologie, en wel zo dat huizen gebruikt worden als achtergrond van potplanten en grasperken.
Hundertwasser realiseert nu zijn 'droomhuis', waarvan hij de bedoeling bij verschillende gelegenheden duidelijk heeft uitgelegd. 'Niettemin is het een ongewoon huis omdat het de bedoeling heeft een oase te zijn voor de mensheid en de natuur in een zee van zakelijk strakke huizen', verklaarde hij in Wenen in 1980 bij de presentatie van zijn modellen en plannen, en ook, 'het zal het verlangen van de mens naar romantiek bevredigen.'

Hundertwasser Na de tweede wereldoorlog overleefden in Wenen de bijzonder taaie wortels van het expressionisme in het werk van Hundertwasser (Friedrich Stowasser, 1928-), een jonge schilder die erin was geslaagd om de van rijke patronen voorziene Jugendstil van Gustav Klimt van rond de eeuwwisseling te vermengen met de gekwelde figuren van het vroege expressionisme. Daarnaast maakte Hundertwasser ook schilderijen in de trant van het abstract expressionisme en de Europese variant die als informele kunst wordt aangeduid. Hij deed dat in de vorm van mixed media, die zowel goud en zilver konden inhouden als ook pakpapier en jute. (...). Hundertwassers meer decoratieve stijl van exotisch organische groei ontstond als gevolg van de bevrijdende atmosfeer die hij in Parijs aantrof bij zijn bezoek in het begin van de jaren '50. Ondertussen bleef de kunstenaar verknocht aan de oorspronkelijk symbolistische impuls van het expressionisme. Toen hij de spiraal koos als zijn voornaamste motief, zag hij hierin vooral een morele verwerping van de rationele, mechanistische moderne wereld met zijn destructieve karakter en de rechtlij-nige Bauhaus-esthetica ten gunste van een romantische, ecologisch bevlogen voorkeur voor organische vormen.		*Uit: Daniel Wheeler, Art Since Mid-Century. New York 1991*
	In de labyrintachtige, rondwentelende paden, die naar binnen kronkelen, zelfs als ze naar buiten draaien, zag Hundertwasser een embleem van het nooit eindigende, zichzelf voortbrengende proces van het leven zelf. In overeenstemming met deze volkswijsheid vermeed hij Klimts briljante en beminnelijke spel van gebogen lijnen en koesterde een gekrabbelde, nogal primitieve manier van werken, die zijn concentrische banen de aanblik van een doorgesneden ui geven. Het resultaat is met zijn uitdijende cirkels, versierd met intens gekleurde, edelsteenachtige vormen of zelfs rudimentaire resten van figuratie, even levendig ornamentaal als een Perzisch tapijt of borduurwerk uit de Balkan. In zijn hartstocht voorde organische wereld zag Hundertwasser schoonheid in roest, rotting en verval, waarbij hij een buitengewone gevoeligheid aan de dag legde. Maar toen hij eenmaal het openbaar maken van zijn inzichten voortzette met zulke fratsen als een lezing voor publiek in zijn nakie, zette hij een stap in de richting van de late jaren '60 en '70, niet alleen door zijn ideeën over een onaangetaste aarde maar ook met zijn gevoel voor kunstvormen als happenings of een bewustzijnsverruimende performance.
		Hundertwasser, De verkondiging van de blijde boodschap, 1956
*Uit: J.F. Mathey, Hundertwasser. Naefelo 1985*	Enige tijd later herhaalde hij zijn grondige veroordeling van de geometrische strakke lijnen in de architectuur: 'Los von Loos', of 'Weg met Loos', de grote Oostenrijkse architect die precies zestig jaar eerder een boek had gepubliceerd waarin hij het gebruik van ornamenten verwierp en een vorm van architectuur introduceerde zonder de bizarre en wollige versieringen uit die tijd. (...) Hundertwasser: 'De strakke lijn is echt een werktuig van de duivel. Wie er gebruik van maakt helpt mee aan de ondergang van de mensheid... Hoe ziet die ondergang eruit? leder stratenblok in New York heeft wel tien tot twintig psychiaters. Klinieken zijn overvol met dwazen die niet genezen kunnen worden omdat die klinieken ook gebouwd zijn volgens de principes van Loos.' Hundertwasser raadt iedereen aan om architecten die betonnen konijnenhokken bouwen te boycotten; we moeten het vertikken ons daarin te laten opsluiten.
Meer praktisch gezien kunnen de mensen het gebouw waarin zij wonen veranderen door gebruik te maken van hun 'recht op ramen' en door 'hun plicht jegens de bomen' te vervullen. Door kleine veranderingen aan te bren-gen in de neutrale rechthoek van een raam in een huizenblok temidden van duizend eenvormige ramen, of door rood of blauw lofwerkte schilderen aan de buitenkant, brengt men geen radicale verandering aan over de hele linie. Maar het is wel een aankondiging dat wij in de stad die ons gevangen houdt, in het universum dat ons opsluit met zijn comfort en zijn teveel aan regels, de drang behouden om een uitweg te vinden. 'Je kunt een stuk ijzer nemen en dingen in de gladde muren krassen, net zoals dat in wc's wordt gedaan. In wat voor een beschamende vorm van slavernij leven we als het laatste restje individuele scheppingsdrang slechts te vinden is in openbare toiletten. Het laatste stukje vrijheid.'
Hundertwasser, Maquette van het Hundertwasserhaus
Nadat dit boek was geschreven heeft Hundertwasser gewerkt aaneen project waaraan hij bijzonder belang hecht: de voltooiing van een huizenblok in het hartje van Wenen, met het doel de ideeën van de kunstenaar te verwezenlijken over een meer menselijke vorm van architectuur in harmonie met de natuur.[ ...1 De bouwkundige opzet van het huizenblok op de hoek van de Lëwengasse en de Kegelgasse vormt een ruimtelijk continuum van openbare en privé gebieden. De bezoeker bevindt zich plotseling in een uitgestrekte, bijenkorf-achtige structuur die zich ontrolt in een opeenvolging van gesloten en open ruimtes. De verschillende vlakken en volumes loochenen voortdurend de indeling van muren en verdiepingen en scheppen een ritmische herhaling die hoort bij een ruimte waar alles in beweging is. (...) Het idee van het Löwengasse-Kegelgasse woningcomplex geeft een duidelijk teken dat de stad gericht moet zijn op individualiteit en afstand moet nemen van in het lid gezette en uniforme bestaanspatronen.
	Dit wordt bevestigd door de openheid en verscheidenheid van de opzet. (...) Bij zijn poging om de kwaliteit van de stedelijke omgeving te bepalen opent Hundertwassers pluralistische ontwerp talloze mogelijkheden voor de ontwikkeling van persoonlijk initiatief en deelname binnen een opmerkelijk geheel: een realiseerbare utopie. Hundertwasser is zich bewust van de conflicten die veroorzaakt worden door de onverenigbaarheid van de codes van de massa en de elite in de moderne architectuur. Hij kiest voor: a) de verwerping van huurkazernes ten gunste van een dynamische ruimtelijke opzet, b) onze tijd vraagt om aandacht voor planten en ecologie, en wel zo dat huizen gebruikt worden als achtergrond van potplanten en grasperken. Hundertwasser realiseert nu zijn 'droomhuis', waarvan hij de bedoeling bij verschillende gelegenheden duidelijk heeft uitgelegd. 'Niettemin is het een ongewoon huis omdat het de bedoeling heeft een oase te zijn voor de mensheid en de natuur in een zee van zakelijk strakke huizen', verklaarde hij in Wenen in 1980 bij de presentatie van zijn modellen en plannen, en ook, 'het zal het verlangen van de mens naar romantiek bevredigen.'