BRONNENBUNDELS
 


Edward Kienholz

Als zoon van een boer leerde Edward Kienholz timmeren en raakte hij vertrouwd met loodgieterswerk en eenvoudige machinebouw. Na allerlei banen ging hij in 1953 in Los Angeles wonen waar hij een galerie dreef. In 1954 begon hij met het maken van houten reliëfs waarin hij objecten verwerkt. Vijf jaar later maakt zijn eerste vrijstaande assemblage. Zijn eerste tableau de Roxy's (1961) naar een beroemd bordeel in Las Vegas bestaat uit losse elementen die steeds opnieuw afhankelijk van de beschikbare ruimte en meubelen, worden geïnstalleerd. Kienholz nam in zijn werk stelling tegen bepaalde situaties in onze samenleving. Hij was niet bang om met de keuze van zijn onderwerpen en de vaak gruwelijke manier van uitbeelden, taboes te doorbreken.

Uit: Edward Kienholz, The Beanery. Serie: Op het tweede gezicht, SMA 197?
Edward Kienholz, Roxy's, 1961

Dat hij sterk begaan was met het menselijk lot blijkt bijvoorbeeld uit 'The State Hospital'. In een grote grijze kist zit een deur met een getralied raampje waar we, misschien net als de verpleger of bewaker, door moeten kijken. Binnen liggen in een kale cel op twee bedden boven elkaar twee uitgemergelde menselijke figuren. Ze zijn vastgebonden en hebben een vissekom met levende vissen als hoofd. De bovenste figuur is door een rode neonbuis omgeven die als een soort 'gedachtenwolk'verbonden is met de onderste figuur. Deze man is helemaal opgesloten in zijn eigen situatie: zelfs in zijn gedachten kan hij er zich niet meer van bevrijden. In de literatuur wordt Kienholz vaak genoemd bij Pop Art. Je zou hem wel kunnen rekenen tot de voorlopers van de Pop Art in Los Angeles maar door zijn maatschappelijke stellingname onderscheidt hij zich wezenlijk van bijvoorbeeld de New Yorkse Pop Art die veel afstandelijker, veel 'cooler' is.

Edward Kienholz, The State Hospital, 1966

Kienholz noemde de environments die hij vanaf 1961 maakte Tableaux. In zijn jeugd zag hij veel gekostumeerde 'tableaux vivants' in dorpskerken en schuren. De theatrale opstellingen van figuren in een wassenbeeldenmuseum noemt men ook wel tableaux. 'Mensen in elke context kunnen een aanleiding vormen voor een tableau,' aldus Kienholz, 'dit spreekt boekdelen over onze huidige maatschappij.' Door zijn keuze en de manier waarop hij zijn tableaux samenstelde, confronteerde Kienholz ons steeds met een bepaald aspect van de samenleving. (...) In veel werk van Kienholz speelt de tijd en alles wat daarmee samenhangt een rol. Ook herinneringen hebben met het verloop van tijd te maken. De oude vrouw in 'The Wait', een ander werk van Kienholz, zit als het ware temidden van haar verleden te wachten op de dood.