Thomas Gordon-Smith

De in 1948 geboren Californische architect Thomas Gordon Smith combi-neert een gevoel voor vrijheid en symbolenrijkdom met een hartstocht voor de specifieke vormen en voorstellingswereld van het classicisme. Smith ontwerpt gebouwen die met hun eclecticisme en fantasierijke gebruik van doodgewone materialen de sfeer van de klassieken en van de Middellandse zee ademen. In Californië bouwde hij twee huizen naast elkaar, die genoemd zijn naar de villa's die de antieke schrijver Plinius in zijn brieven vermeldt. Het zijn vrij kleine, houten gebouwen, overdekt met een laag stuc. Hoe Plinius' literaire beschrijving moet worden vertaald in architectuur is al eeuwen onderwerp van discussie en blijft onoplosbaar vanwege de onzekere betekenis van de gebruikte termen en Plinius' gebrek aan architectonische details.

De brieven vormen voor Smith alleen een uitgangspunt. Hij werd ook geïnspireerd door de archeologische vondsten in de villa van Hadrianus en de huizen in Pompeji, aangevuld met motieven uit de Italiaanse renaissance en uit de 19de eeuw. Smith's veelkleurige muurvlakken en vrijmoedige plattegrond suggereren een luchthartige benadering, maar hij gelooft oprecht in de mogelijkheden van de klassieke traditie. In het ontwerp van zijn eigen huis in Richmond Calif. uit 1982 steunt Smith, een vakbekwame schilder, op de traditie van de Romeinse wandschilderkunst om een zoals hij het noemt 'geletterd classicisme'te bewerkstelligen. Middelpunt van zijn villa is de woonkamer op de tweede verdieping met een vierkante plattegrond die door twee ovalen in de vloer een diagonale as krijgt. Smith versierde de muren met drie rijen fresco's die straalsgewijs verlopen vanaf de op het plafond geschilderde oculus 1).

1) klein rond venster

Van boven naar beneden beeldde hij de levensfasen van de mens af, de vier seizoenen aan de hand van vier taferelen uit de mythe van Persephone 2) en benzinestations die staan voor de technische vooruitgang en voor de lokale architectuur van Californië. Monroe House, gebouwd in 1986, verwijst met zijn asymmetrische plattegrond, intieme vooruitspringende portico's en kleurig ornament naar de lange rij voorgangers van schilderachtige klassieke villa's. Een criticus suggereerde dat Smith probeert een theorie over 'decorum' te ontwikkelen, die toepasbaar is op kleinschalige Amerikaanse huizen, waarin de verschillende klassieke ordes worden vereenzelvigd met specifieke activiteiten. Elke vleugel van zijn huis dient een ander doel in het familiele-ven en Smith heeft aan elk een andere stijl toebedeeld. Smith zou hiermee passen in de traditie van die hervormers die terugwillen naar de oorsprong van de klassieken. Desondanks blijkt uit de ontwerpen zelf dat de architectuur van Smith ondenkbaar is zonder de ervaring van kunst en architectuur in de 20ste eeuw.