Leonardo da Vinci: uit zijn aantekeningen

Leonardo da Vinci was van plan een alomvattend werk over de kunsten te schrijven. Voor dit doel schreef hij vele notitieboeken vol met aantekeningen. Uit het onderstaande fragment blijkt hoe diepgaand deze kennis volgens hem moest zijn. Op deze manier maakte hij van de kunst een wetenschap die een plaats onder de artes liberales waard was.

Het oog van de schilder ziet alleen de buitenkant van de dingen maar om de buitenkant goed weer te geven moet de organische structuur die daar onder ligt, duidelijk zijn. Om het lichaam van een mens weer te geven, moeten de proporties en de anatomie bekend zijn. Wil men het landschap schilderen, dan moet je op de hoogte zijn van de vormen van de planten, de structuur van de aarde en de bewegingen van water en wind.

Dit geschrift begint met de conceptie van de mens: hoe ziet de baarmoeder er uit, hoe ligt, groeit en leeft de foetus daarin. Hoe komt het dat het kind het lichaam van de moeder verlaat en waarom komt een vrucht soms voortijdig ter wereld? Vervolgens zal ik beschrijven welke ledematen na de geboorte meer groeien dan andere en welke proporties een één-jarige en een volgroeide man en vrouw hebben. Ik zal het hebben over de aard van hun teint, kleur en uiterlijke kenmerken, over de aderen, de pezen, de spieren en botten. Vier tekeningen laten gemoedstoestanden van de mens zien: vrolijkheid en de verschillende manieren van lachen; huilen en de verschillende manieren waarop er wordt gehuild; ruzie en op welke manieren er wordt gedood: op de vlucht, onverschrokken, moord. Tenslotte arbeid in allerlei variaties.

En zo gaat hij door...