BRONNENBUNDELS
 


Rembrandts schildertrant

Rembrandts 'ruwe' manier van werken kan ook in markttermen omschreven worden. Opmerkingen en klachten van zijn tijdgenoten over het feit dat Rembrandts schilderijen niet netjes afgewerkt waren, laten zien hoe uitdagend hij zich gedroeg tegenover de normale criteria om de kunst naar waarde te schatten. Hoewel ze duidelijk van zijn hand afkomstig waren, vertoonden zijn werken niet die geregelde sporen van vlijt en inspanning die men als houvast gewend was. Het voor Rembrandt typerende bewerken en herbewerken van de verf bracht met zich mee dat de hoeveelheid bestede tijd niet berekend kon worden en dat men niet kon beoordelen of hij enige voltooiing had bereikt of zelfs maar nagestreefd. (...) Wat in zijn praktijk als schilder een vreemde indruk maakt, leverde Rembrandt als graficus een grote naam en een goed inkomen op. De herhaalde herbewerkingen van zijn etsplaten en de daaruit voortspruitende reeks van stadia werd als een marketingsmethode toegepast die hem veel succes bracht.

Uit: Svetlana Alpers, De firma Rembrandt. Amsterdam 1989

In het geval van de etsen bracht Rembrandts langgerekte werkproces bij elk van de stadia dat een etsplaat verder bewerkt werd opnieuw geld op. Door een vraag te creëren naar werk-in-uitvoering bouwde Rembrandt als etser aan een opmerkelijk geslaagde marketingstrategie. Het was in de eerste en voornaamste plaats de verkoop en brede distributie van zijn etsen die Rembrandt tijdens zijn leven nog een Europese reputatie bezorgde. Hij transformeerde een medium, dat in handen van anderen zijn waarde vooral in mogelijkheden van het maken van replica's bewees, tot het meest persoonlijke en geïndividualiseerde product dat tegelijkertijd de breedste afzetmogelijkheid had. Wat hij tot zijn hoogst persoonlijke domein rekende (in de zin dat zijn medewerkers niet deelnamen aan het etsen) - een werkterrein dat arbeidsintensief, kopieerbaar en over het algemeen onafhankelijk van patroons was - werd zijn meest succesvolle productiewijze.