Het Pantheon (1755 - 1789) van Jacques Soufflot

Jacques Soufflot probeerde "de edele decoratie van de Grieken te verbinden met het verticaal elan en de lichte decoratie van de gotiek."

Het grondplan van het Pantheon is een Grieks kruis met een armlengte van 82 m. De voorhal is geinspireerd door de voorhal van het Pantheon in Rome: 22 Korinthische zuilen dragen een driehoekig fronton. Boven de porticus torent een koepel van 83 m hoog. Achter de zuilengalerij van de eerste tamboer of koepeltrommel is de aanzet van de twee binnenste koepelschalen verborgen. Boven de lage tweede tamboer verheft zich de slanke buitenkoepel met de lantaarn.

De architecten van het neoclassicisme laten de samenstellende delen van het gebouw met elkaar contrasteren. Daarom heeft Soufflot geen moeite gedaan om de hoekige onderbouw in de ronde koepelvorm te laten overgaan. Na zijn dood heeft de architect Rondelet alle vensters in de onderbouw laten dichtmetselen zodat de strengheid van het buitenaanzicht nog versterkt werd. In 1791 werd de kerk door de Constituante aan de eredienst onttrokken.

Het gebouw kreeg een nieuwe bestemming als mausoleum voor beroemdheden. In de crypte liggen onder andere begraven Voltaire, Rousseau, Victor Hugo, Emile Zola, L. Braille(blindenalfabet), J. Jaurès (politicus) ; Lagrange(wiskundige), Bougainville(ontdekkingsreiziger), J. Noulin(verzetsman W0II).

Het reliefwerk in het gevelveld is van David d'Angers. Het vaderland reikt kronen uit, die het van de Vrijheid ontvangt. De Geschiedenis noteert de namen van de gelauwerden. Links staan verdienstelijke burgers, rechts Napoleontische soldaten uit alle legerafdelingen.

Rondkijken in het Pantheon? Klik op de afbeelding

Het Pantheon is één van de grote classicistische gebouwen in Parijs. Koel maar imposant (110x84m, 83m hoog). Het grondplan heeft de vorm van een Grieks kruis. De grote koepel (10.000 ton) boven de viering is gebaseerd op de St Paul's kathedraal in Londen (1675-1710). De eigenlijke koepel rust op een trommel met grote ramen omgeven door een Korinthische zuilenrij. Boven het midden van elke arm is er een kleine ronde koepel.
De bakstenen buitenkant van het gebouw is opvallend eenvoudig. Alleen een versiering met een Grieks hoofdgestel en een fries van guirlandes. Hierdoor kan het oog zich vanuit de verte makkelijker concentreren op de machtige koepel en van dichtbij op de enorme portiek met driehoekig fronton. De Korinthische zuilen ervan zijn ongewoon gerangschikt. Kijk maar eens op de plattegrond. De muren van het interieur werden vanf 1877 beschilderd. Ze stellen scènes voor uit het leven van Ste-Genevieve van de hand van o.a. de bekende schilders Puvis de Chavannes en R. Delaunay

In de tekening hierboven wordt aangegeven waar in het inwendige van de constructie ijzer ter versteviging werd gebruikt. 

De ronde koepel staat op een vierkant. Er is een overgang nodig van rond naar vierkant. De oplossing is het tussenvoegen van vier pendentieven op de hoeken. Ze zijn rood gemarkeerd. Je spreekt dan ook van een pendentiefkoepel.

Hoe constueer je de beschildering op de koepel, die je ziet op de foto hiernaast? [Lees verder.......]
'Heeft U de aarde zien draaien? Wilt U de aarde zien draaien? Ga dinsdag, en, als een nieuwe gewoonte, alle dinsdagen daarna, naar het Pantheon. Het magnifieke experiment, bedacht door Mr. Léon Foucault is daar, in aanwezigheid van publiek, aan de gang in de beste locatie ter wereld; en de slinger, opgehangen door de expert Mr. Froment in de koepel van Soufflot, laat aan ogen de rotatie van onze planeet zien.' Met deze woorden opende 'La National' op 26 maart 1851.

Léon Foucault is de bedenker van de later naar hem vernoemde Slinger van Foucault. Doordat zijn slinger langzaam draaide tijdens zijn heen en weer slingeren, kon Foucault als eerste wetenschapper eindelijk met een makkelijke proef aan al het volk laten zien dat de aarde ronddraaide. In januari 1851 heeft hij in een kelder in Parijs al geëxperimenteerd met een kleine versie en toen hij zag dat het werkte heeft hij het openbaar gemaakt. Het bijzondere van deze proef is, dat het het eerste interne bewijs is van de draaiing van de aarde. Met intern bedoel ik, dat er geen gebruik wordt gemaakt van sterren of planeten, maar dat het bewijs op aarde zichtbaar is. De vorige bewijzen waren niet zo simpel zichtbaar te maken. De mensen die toen in 1851 de slinger in het Pantheon gezien hebben, waren daar helemaal ondersteboven van. Er waren zelfs mensen die flauwvielen. Sinds 1851 zijn er op veel verschillende plaatsen over de hele wereld reprodukties te zien geweest van de slinger. In het Pantheon is er nu weer op de zelfde plaats als 147 jaar geleden een exemplaar te bezichtigen.

Samenstelling bronmateriaal  ten behoeve van tehatex 2003/2005 voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.

07/04/2004 last update