Hellepoort

Ook al werd het werk van Rodin aanvankelijk niet gunstig ontvangen, zijn talenten werden door de regering in 1880 erkend toen bij de opdracht kreeg om een monumentale bronzen deur te ontwerpen voor het nieuwe museum van dekoratieve kunst. Het museum werd nooit gebouwd en de deur nooit voltooid, maar de reusachtige 'Hellepoort' (zoals hij heet naar aanleiding van de voorstellingen die aan Dante ontleend zijn) werd de bron voor veel van zijn latere werk.

In dit uitgebreide ontwerp, dat tenslotte 186 figuren telde, stortte hij de volgende twintig jaar al zijn energie. De meeste afzonderlijke groepen en figuren werden, met uitzondering van het werk in opdracht, afgeleid van of opgenomen in de 'Hellepoort'.

Het eerste ontwerp was duidelijk geïnspireerd op Ghiberti met zijn serie van rechthoekige panelen op beide deuren. Later werd dit veranderd totdat elke deurvleugel een opeenvolgende stroom van verdoemden werd, die opstijgen en dalen in een maalstroom die doet denken aan de beweging in het 'Laatste Oordeel' van Michelangelo. Figuren in allerlei afmetingen doemen in verschillende gradaties van relief op uit de woelige achtergrond van rotsen en wolken. Als de panelen van Ghiberti al ooit terecht bekritiseerd zijn omdat ze meer met schilderkunst dan met beeldhouwkunst te maken zouden hebben, dan overschrijdt Rodin bijna de grenzen van de schilderkunst: de effekten van vervloeiende en weer opduikende beweging voorspellen de film.

Boven dit alles, in het midden van de diepe latei waar een vaag zichtbaar skelet de gotische oorsprong van deze moderne 'Dodendans' suggereert, zit de meest bekende figuur van Rodin, de dichter Dante, die nu, losgemaakt uit het geheel en vergroot tot heldenformaat, bekend is als 'de Denker'. Bovenop vormen drie mannelijke naakten de groep 'schimmen'. Deze identieke figuren, die zich lusteloos en met veel tegenzin opmaken om de hel binnen te gaan, zijn variaties op zijn vroegere 'Adam', die aan Michelangelo doet denken. De schimmige voorstelling van symbolische wezens die al half uit het leven gestapt zijn, heeft de plaats ingenomen van de specifieke uitdrukking van een mengeling van schaamte en verlangen in de eerste mens.

Een vergelijkbaar proces voltrekt zich in de thema's uit Dante. Van de figuren uit het Inferno zijn alleen de groepen van Ugolino en van Paolo en Francesca te identificeren. Voor de anonieme andere figuren is de hel niet zo zeer een plaats van eeuwige fysieke pijn als wel een toestand van ondragelijke psychische nood, als gevolg van een onverzoenlijk conflict tussen man en vrouw, vrouw en vrouw, man en man, waarbij het lichaam meer de drager dan de bron van de doodstrijd is.

De Baudelaire-achtige toonzetting van deze beelden, opgeroepen door smachtende en huiverende vormen, is opvallend. Rodin bewonderde 'Les Fleurs du Mal' zeer. Rainer Maria Rilke, die enige tijd sekretaris van Rodi n was, noemde dit een kunst 'om een tijdperk te helpen waarvan het ongeluk was dat al haar conflicten in het onzichtbare lagen'.

De wegduikende vormen die steeds van richting, snelheid en grootte veranderen, kun je zien als visuele symbolen van dromen en nachtmerries. Men kan zelfs aan Freud denken, die in dezelfde tijd de dubbelzinnigheid van psychische voorstellingswerelden ontdekte en analyseerde. De vele betekenissen daarvan kunnen vergeleken worden met Rodins voortdurende vervorming, zowel fysiek als qua denkbeelden, van het menselijk lichaam. Ondanks zijn talenten, zijn verstrekkende ambities op het gebied van de beeldhouwkunst en zijn rijk geschakeerde en geëngageerde voorstellingsvermogen van het menselijk leven was Rodin strikt genomen geen monumentaal beeldhouwer want hij had grote moeite de vele afzonderlijke onderdelen in één samenhangende vorm onder te brengen. De 'Hellepoort' bleef onvoltooid omdat hij nooit kon besluiten er mee op te houden. Meteen na de laatste krachtproef vroegen altijd weer nieuwe beelden om aan het lichtte mogen komen.

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten, afbeeldingen ed? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven. In plaats hiervan geven we onder aan de pagina ruimte voor een eigen invulling of verwijzing naar internetpagina's.

22-12-2005