|
Humanisme |
Het woord humanist
ontstond in de vijftiende eeuw als een studentenwoord voor een
docent aan de universiteit die les gaf in de studia humanitatis, de
menswetenschappen. Dit was een antieke Romeinse uitdrukking, die een
academisch pakket van vijf vakken in het bijzonder aanduidde:
|
|
|
| Je vraagt je misschien af wat er nu zo menselijk was aan de aldus gedefinieerde menswetenschappen. Volgens Leonardo Bruni, een van de leidende figuren in de beweging die de herleving van deze studies voorstond, werden zij zo genoemd omdat zij 'de mens vervolmaken'. Maar waarom werden dan deze vijf onderwerpen geacht de mens te vervolmaken? De grondgedachte was dat de mens vooral hierin van de dieren verschilt dat hij kan spreken en daardoor onderscheid kan maken tussen goed en slecht. Vandaar dat de basisvakken die waren, welke van doen hadden met de taal (grammatica en retorica) of met de ethiek; en zowel geschiedenis als poëzie golden als een soort toegepaste ethiek, die studenten leerden dat zij goede voorbeelden moesten volgen en slechte vermijden. |
|
|
|
Mantegna: de uitdrijving van de Ondeugden (1502) |
| Het zal duidelijk zijn dat de
natuurwetenschap ('natuurfilosofie' was toentertijd de gangbare term)
niet tot de takken van wetenschap behoorde die van de humanisten de
meeste aandacht kregen. Toch waren sommige vooraanstaande humanisten (Alberti
bijvoorbeeld) in met name de wiskunde geinteresseerd. In ieder
geval was de herontdekking van de teksten van antieke Griekse en
Romeinse schrijvers over wiskunde, geneeskunde, astronomie, astrologie
en niet in de laatste plaats magie onderdeel van het humanistische
programma, en de klassieke teksten waren praktisch onmisbaar voor de
toekomstige ontwikkeling van deze wetenschappen.
Daarom kunnen we stellen dat er zich in die tijd een renaissance voltrok op het terrein van de wiskunde, de natuurwetenschap en zelfs op het terrein van de magie. Vooral bij Brunelleschi en Leonardo da Vinci is de band tussen de kunsten en de renaissance van de wiskunde bijzonder duidelijk. Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel cultuur en maatschappij voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven.
|
Florence: video fragment 