'Het maakt niet uit wat ze over me schrijven, zelfs als het goed is'

Als dat waar is, is het niet gek dat we sinds die dag niets meer van Dali hebben vernomen. Het oeuvre is immers met de man overleden. Einde surreële droomschilderijen, groteske lichaamsdelen die met stutpaaltjes overeind worden gehouden (technisch knap getekend, wordt er altijd bij verteld). Het enige dat naijlde was de onuitputtelijke stroom anekdotes. 'Toen ik zes was, wilde ik kok worden, toen ik zeven was Napoleon, en mijn ambities zijn sindsdien alleen maar toegenomen', luidde de eerste zin van zijn autobiografie, verschenen in 1942, toen zijn leven nog niet op de helft was. 'Sommigen mensen schrijven op wat ze hebben beleefd, ik wat ik nog ga beleven.'

Opdracht CKV-1: Maak een keuze uit een van bovenstaande zoekresultaten: beschrijf de inhoud (wat zie je), motiveer je keuze (Max 1 x A4 inclusief de afbeelding)

Hieronder: een virtuele wandeling door het Dali museum te Figueras.

In 1936 stond een door Man Ray gemaakt portret van Dali op de cover van het weekblad Time. 'Een plek die normaal is gereserveerd voor wereldleiders, invloedrijke zakenmannen, desnoods filmsterren, maar geen kunstenaars. Dali was buitencategorie, hij was zonder concurrentie de bekendste kunstenaar van zijn tijd. En dan heeft hij ook nog eens kunst vanuit de salons naar de straat gebracht.

Een timide jongeling was hij, (met inderdaad een prima techniek, al heeft hij in een zeldzame vlaag van bescheidenheid vastgesteld dat Picasso beter tekent) die in zijn adolescentenjaren alle kunststromingen van zijn tijd heeft verkend: kubisme, pointillisme, futurisme, luminisme, postkubisme.

Vanaf het moment dat hij al die stromingen afzwoor en voor het realisme kiest (onder het motto: 'Een schilder heeft alleen recht om de traditie te gebruiken als hij de revolutie beproefd heeft', sluipt al snel de sur reëlë beeldentaal binnen, die hij zijn leven lang trouw zal blijven. De weke horloges, die als gesmolten stukken camembert op het linnen liggen. De verwijzingen naar persoonlijke angstsymbolen (sprinkhanen), seks en eenzaamheid. Maar in tegenstelling tot zijn latere, door herhaling vermoeid ogende werk, is hier de schilder zijn thema's nog aan het ontdekken. Hier valt alles op zijn plaats. Elke nieuw gevonden vorm is een verrassing, voor zowel de toeschouwer als de maker zelf.

Hij schilderde dat jaar in het vissersplaatsje Cadaquez Het lugubere spel, dat zijn examenstuk voor toetreding tot het surrealisme zou blijken te zijn. Uit Parijs kwam een delegatie, met de dichter Paul Eluard en echtgenote. Ze zagen een schilderij van een jongen op een voetstuk, met zijn linkerhand schaamtevol voor zijn gezicht geslagen. De rechterhand is enorm uitvergroot (een verwijzing naar masturbatie) en op het voetstuk zit een tweede persoon die het geslacht van de eerste verwringt. Het centrale deel van het schilderij is een in honderd stukken uiteengeploft lichaam, vol Daliaanse elementen (een sprinkhaan staat voor angst). Een vrijend stelletje kijkt toe, de man heeft zijn broek vol uitwerpselen.

De surrealisten aarzelden wat over de betekenis van de volle broek maar Eluard gaf zijn zegen en treinde terug naar Parijs. Vanaf dan behoort Dali tot de beweging der surrealisten. Eluards vrouw blijft achter bij Dali. Gala zal zijn levenslange muze worden. Voor de zekerheid trouwde Dali twee keer met haar, een keer katholiek een keer koptisch (Gala, echte naam Elena Diakonov, was van Russische afkomst).

Hij vlucht voor de oorlog naar de VS. Daar buigt hij zich verder naar de populaire cultuur. Hij schildert een pastiche op Botticelli's Venus, waarbij de melk uit haar borsten in colaflesjes spuit. Hij ontwerpt decors voor ballet en maakt voor Hitchcocks Spellbound (1945) het decor voor een droomscène.

Samenstelling bronmateriaal uitsluitend en alleen ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het algemeen deel voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Gebaseerd op: Bijlage De Volkskrant 12/02/04 De honderdste geboortedag van Salvador Dali. Meer dan een poseur. door Bob Witman. Foto's Dali museum Harry Baggen

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.