|
Een blijspel met liedjes |
 |
|
| Toen
toneel en opera al eeuwen bestonden, was er van musical nog geen
sprake. De eerste stap naar de musical werd rond 1800 gezet, toen in
Amerika muzikaal vermaak gezocht werd dat een tegenwicht kon bieden
aan de zware opera's. Muzikale genres die zo het levenslicht zagen
waren onder meer de revue, de operette, de komische opera en de
vaudeville. Kenmerken uit deze theatervormen - zoals een afwisseling
van gezongen en gesproken tekst, grote
balletten en kleurrijke kostuums en decors legden vervolgens de basis
voor muzikale komedies.
En die groeiden rond de overgang van de l9de naar de 20ste eeuw in de Verenigde Staten, maar ook in Groot Brittannië, op hun beurt weer uit tot musicals. De productie, die beschouwd wordt als de eerste echte musical is Showboat. In deze Amerikaanse muziektheaterproductie uit 1927 waren de liedjes en de muziek voor het eerst geen losse op zichzelf staande delen, maar een eenheid. Bovendien was de inhoud anders dan in de bestaande muzikale komedies. Showboat kende geen traditioneel liefdesverhaaltje met een gelukkig slot maar was gebaseerd op een roman, waarin alcoholisme en rassenproblematiek voorop stonden. |
||
|
|
||
|
|
||
| Na Showboat liep
de groei van de musical door en verwierf het een heel eigen plek
binnen het theater. En zoals iedere goede theatervorm, is het steeds
in ontwikkeling gebleven. Naast de traditionele 'song and book
musical', waarin gesproken gedeelten (dialogen) en liedjes elkaar
afwisselden, ontstonden de zogenaamde
doorgecomponeerde producties. Daarin wordt, net als in de meeste
opera's, alle tekst op muziek gezet en gezongen. Het is niet voor
niets dat deze producties ook wel 'Broadway opera's' genoemd worden.
Als tegenhanger van alle groots opgezette producties ontstond de
kleinschalige musical, met soms maar één speler op het toneel. Maar
hoe ver de ontwikkelingen ook gaan, de basis van musicals wordt
eigenlijk steeds gevormd door muziek, dans,
en liedjes die geïntegreerd zijn in het verhaal dat verteld wordt.
Een combinatie van deze elementen is niet alleen terug te vinden in musicals. In operettes en opera's (en dan vooral de komische opera's) wordt er ook gebruik van gemaakt. Door dit gemeenschappelijke kenmerk is het af en toe lastig om opera, operette en musical van elkaar te onderscheiden. Zo wordt wel eens gezegd, dat de musical The Phantom of the Opera net zo goed een opera of een operette genoemd kan worden. Toch zijn er verschillen. Opera en operette zijn geworteld in de klassieke muziek, terwijl in musicals vaak gebruik wordt gemaakt van modernere muziekstromingen. De zang in opera's en operettes is door die klassieke muziek, maar zeker ook doordat er gezongen wordt zonder microfoons, vaak opvallend anders dan in musicals. In onversterkte klassieke zang wordt niet alleen de klank maar ook het volume door de zanger zelf voortgebracht, waardoor de subtiliteit wel eens verloren gaat. Opera- en operettezangers zijn in het kader van de verstaanbaarheid vaak gedwongen wat 'groter' en 'bombastischer' te zingen. |
||
|
Judy Garland en Ginger Rogers |
||
| De
musical verspreidde zich na Showboat al snel over de wereld.
Niet alleen als theaterfenomeen maar ook als film. Vooral in de jaren
dertig, veertig en vijftig van de vorige eeuw werden veel musicalfilms
gemaakt. Deze producties hebben in hoge mate bijgedragen aan de
populariteit van het genre. En dat kwam niet in de laatste plaats
doordat de hoofdrollen vaak gespeeld werden door filmsterren als Judy
Garland, Gene Kelly, Fred Astaire en Ginger Rogers. De producties
konden compleet nieuw zijn, maar een heleboel klassieke musicalfilms
startten als theatervoorstelling, en werden pas na gebleken succes op
het witte doek gebracht.
|
||
| De
musical is wel omschreven als een blijspel met liedjes, maar deze
benaming doet het genre niet altijd even veel recht. Musicals gaan
vaak verder dan het bieden van zorgeloos vermaak. Dat was al het geval
met Showboat, de allereerste musical. Het feit dat er in
hit-musicals als Les Misérables, Miss Saigon en West Side Story doden
vallen, grijpt het publiek eerder naar de strot dan dat hun
lachspieren geprikkeld worden. Ook de musicals die gemaakt
werden over de Argentijnse presidentsvrouw
Evita Perron of de Oostenrijke
Keizerin Elisabeth hebben allesbehalve een happy
end. Beiden stierven immers een tragische
dood. De geschiedenis heeft uitgewezen dat de onderwerpkeuze in feite
onbeperkt is. Romans kunnen dus als uitgangspunt dienen, maar ook
toneelstukken (My fair lady en The
Fhantom of the Opera). De musical
Cats heeft zelfs gedichten als basis! Componist
Andrew Lloyd Webber zette voor deze musical de bekende gedichten van
TS. Eliot op muziek. Historische figuren als de eerder genoemde Evita
en Elisabeth hebben vaak model gestaan voor musicals, en de nieuwste
trend is om figuren van Walt Disney te verplaatsten naar het
musicalpodium. In de Verenigde Staten zijn zo de musicals The Lion
King en The Beauty and the Beast ontstaan.
|
||
Gene Kelly