|
TECHNIEK KUNST, KERMIS EN THEATER |
Orlan |
| Een
academiedocent is boos, omdat hij een punaisegaatje ontdekte in het
schilderij van een student. Deze had met een touwtje aan de punaise
een cirkel getrokken op zijn doek. Hoe haalde de student dat in zijn
hoofd? De perfecte cirkel kon, volgens de docent, niet anders dan uit
de losse pols worden getekend.
Het voorval geeft aan hoezeer kunst als het product wordt gezien van een artistieke geest en een ambachtelijke hand. Een romantische visie die voorschrijft dat alles uit het brein en de motoriek van de maker moet komen, zonder het gebruik van hulpmiddelen. |
|
| Op haar drieënveertigste
verjaardag (1990) besliste Orlan om iets zeer radicaal te doen voor
zichzelf en voor de anderen namelijk een REASSEMBLAGE
van haar gezicht waarbij haar voorhoofd, ogen, neus, mond, en kin
gemodelleerd worden naar mythische vrouwelijke personages uit de
kunstgeschiedenis. Haar gezicht wordt de drager van bijzondere personages. Lange tijd is dat de Heilige Maagd geweest. Foto's tonen Orlan als een kitscherige barokke maagd in nadrukkelijk devote poses. (Zie foto boven 'Sainte Orlan') Orlan vindt dat ons lichaam onvoldoende is uitgerust voor de hedendaagse -utopische- mogelijkheden zoals reizen naar een andere planeet, de gevolgen voor ons lichaam van de milieuvervuiling,.... Het lichaam moet volgens haar opnieuw uitgevonden worden. Ze is ervan overtuigd dat de mens meer en meer in staat is, zijn lichaam als soort van voertuig te gebruiken en te beheersen. Biotechnologie, psychofarmaca en de plastische chirurgie zijn de ultieme instrumenten voor deze opdracht. Ze ligt vrijwillig onder het mes bij plastisch chirurgen en laat de grootst mogelijke implantaten inbrengen in haar gezicht. Voor de Franse performance-kunstenares Orlan is dit een vorm van kunst. |
"nu hebben we de middelen om onze mutatie - die absoluut noodzakelijk is om te overleven - te versnellen" |
| Dat deze opvatting terrein verliest, blijkt niet alleen uit de kunst waarin het gebruik van apparatuur (camera's, computers, monitors) steeds prominenter aanwezig is. Het blijkt ook uit de literatuur. Zo publiceerde de Engelse schilder David Hockney twee jaar geleden zijn onderzoek naar het gebruik van de camera lucida (een soort camera obscura) in de kunst, vanaf de vijftiende eeuw. | |
| De mensheid heeft al veel technische vernieuwingen voortgebracht, zoals de trein, de auto, het vliegtuig, medische ontdekkingen, en de oprukkende digitalisering. Allemaal zijn ze van belang (geweest) voor de ontwikkeling van onze perceptie. Schreef Victor Hugo al niet dat door de snelheid van de trein bloemen, bomen en korenvelden zich aaneenregen tot kleurvlakken en rode en witte strepen? | |
| Dat elke uitvinding aanvankelijk met scepsis wordt ontvangen, ligt voor de hand. De eerste treinreizen veroorzaakten bij de reizigers oogontstekingen, urinebuis-verstoppingen en miskramen. Maar vervolgens treedt er een 'stabiliseringsproces' op: de mens past zich aan en incorporeert de nieuwlichters in zijn leven. In plaats van vervreemding wordt de verandering 'gedomesticeerd'. Technische vernieuwingen zijn een onvervreemdbaar bestanddeel van de algehele condition humaine. | |
| Ook bij kunstenaars. Sterker, juist bij kunstenaars, omdat zij als geen ander in staat zijn, door hun verfijnde waarneming, veranderingen in hun werk zichtbaar te maken. Hetgeen betekent dat je, als je het breed bekijkt de hele kunstgeschiedenis ook kunt zien als een grote adaptatie van technische hulpmiddelen. Voorbeelden te over: het lineaire perspectief van Brunelleschi, industriële producten bij de impressionisten, auto's bij de futuristen, de zeefdruktechniek bij Andy Warhol. Ze wijzen erop dat de romantische visie van een volledige artistieke onafhankelijkheid een idee-fixe is. | |
|
"Frankenstein, The Monstrous body". Devised by Liz Boldt and Julia Campbell. Directed by Liz Boldt. Starring Julia Campbell as "The Monster". Based on Mary Shelley's Frankenstein, this film looks at the bride that Dr Frankenstein made for his monster. An experimental piece, influenced by the work of french performance artist Orlan. In this film, we experimented with ideas of what makes a woman beautiful and worthy of the male gaze. |
|
| De nieuwe technologische ontwikkeling binnen de kunst (vooral die van het dupliceren van het beeld) heeft er de laatste jaren toe geleid dat de kunstwereld is opgedeeld in twee kampen: degenen die kunst vanwege haar ambachtelijke uniciteit onaantastbaar achten en degenen die de technische reproduceerbaarheid als dé toekomst beschouwen. | |
| Door de
autonomie van de kunstenaars te zien als het resultaat van een
kritische houding ontstaat er een nieuwe eenheid: kunstenaars nemen de
technische vernieuwingen niet klakkeloos over, maar passen die toe op
een onafhankelijke manier. Een schilderij van Vermeer is geen
objectieve neerslag van het gebruik van de camera obscura, het is een
artistiek (en dus onafhankelijk) gebruik daarvan. De autonomie van de
kunst daardoor niet als een absolute maar als een relatieve
verdienste: verbonden aan de mogelijkheden die de technische
vernieuwing haar te bieden heeft. Want ook bij het gebruik van de
nieuwste snufjes op elektronisch gebied zal er altijd ruimte blijven
voor de verbeeldingskracht van kunstenaars.
Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 voor havo en vwo in het profiel C&M.. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Geraadpleegde bron: De Volkskrant Rutger Pontzen 07-03-2003 Petran Kockelkorn. NAi Uitgevers Techniek, kunst, kermis en theater. Petran Kockelkoren, bijzonder hoogleraar kunst en technologie aan de Universiteit Twente en lector aan de Hogeschool voor de kunsten. Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.
|
|