|
Paul Whiteman and his Orchestra |
 |
| Paul Whiteman, (1890-1967) leider van een toonaangevend 'jazz-orkest', nam in 1923 kennis van enkele composities van George Gershwin. Whiteman streefde er naar de jazz te verheffen tot jazz die ook tot zijn recht zou kunnen komen in de concertzaal. Met Gershwin zag Whiteman de mogelijkheid om deze visie werkelijkheid te laten worden. | |
Muziekfragment:
After you've gone, Paul Whiteman
Muziekfragment:
Whiteman stomp, Paul Whiteman |
|
| Paul Whiteman verzocht Gershwin om een groot werk te schrijven voor zijn orkest. Gershwin, druk bezig met andere opdrachten, vergat Whitemans verzoek, doch Whiteman huurde, zij het voorbarig, de tweede concertzaal van New York af om de nieuwe compositie wereldkundig te maken. Begin 1924, wordt Gershwin, toen hij nietsvermoedend de Herald Tribune opensloeg, geconfronteerd met het bericht dat er op 12 februari een nieuw werk, ja zelfs een symfonie, van hem, George Gershwin, in première zou gaan in de Aolean Hall ! Zes weken scheidden de componist van dit belangrijke concert. | |
|
|
Gershwin zette zijn woede op Whiteman om in werkdrift en binnen een maand zette
hij de gehele "Rhapsody in Blue" op papier. Ferde Grofé, pianist en
arrangeur van Whitemans orkest, instrumenteerde het werk in een week, waardoor
het op de geplande datum in première kon gaan. Met Gershwin achter de piano werd de uitvoering een ware sensatie. De pers loofde unaniem de nieuwe compositie die de muziekgeschiedenis een geheel nieuwe weg wees. Was het nu klassieke jazz of jazzy klassieke muziek ? Men kwam er niet uit, maar vernieuwend was het wel met al die melodische rijkdom en ritmische vitaliteit ! Gezien de orkestratie van het stuk wordt toegeschreven aan Ferbe Grofé, de arrangeur van Paul Whiteman, bestaat er geen twijfel dat Gershwin het oorspronkelijke stuk schreef voor piano en jazzband. De opening van het stuk wordt gekenmerkt door een klarinet die met een vibrato begint en zo glijdend opklimt door de atmosfeer. Het is duidelijk een werk dat met heel veel emoties die aanleunen bij de 'bluesmuziek', moet gespeeld worden. "Rhapsody in Blue" is nog altijd een van de favoriete werken dat wereldwijd door orkesten en ensembles gespeeld wordt. "Rhapsody in Blue" ging in première in New York's Aeolian Hall tijden de concertvoorstelling "An Experiment in Music". |
| Gershwin noemde zijn Rhapsody in Blue zelf met enige trots "een muzikale
caleidoscoop van Amerika, onze prachtige smeltkroes". Inderdaad smelten in
de Rhapsody de drie wezenlijke onderdelen van het Amerikaanse muziekleven uit de
jaren twintig samen: jazz, blues en klassieke muziek. Er
wordt een
link gelegd tussen de klassieke muziek en de nieuwe jazzmuziek.
Gershwin wordt in 1924 op slag beroemd met Rapsody in Blue. Gershwin: "Ik wilde laten zien dat jazz een idioom is dat niet moet worden beperkt tot alleen maar een liedje met refrein met een duur van drie minuten. Ik heb willen uitdrukking geven aan onze manier van leven, het tempo van leven, het tempo van ons modern bestaan, jachtig, chaotisch en dynamisch."
|
|
|
In 1927 komt de eerste geluidsfilm uit: De Jazzsinger met Al Jolson in de
hoofdrol. Het Paul Whiteman-orkest staat centraal in een
muziekfilm die in 1930 verschijnt met als titel: King of Jazz.
Hierdoor
wordt in Europa het beeld versterkt dat Whiteman de personificatie van de
jazzmuziek is. Begin jaren dertig gaat het platenlabel Okeh failliet en worden
de masters van Armstrong en Ellington in Europa door Odeon heruitgebracht in
Europa. Het publiek ontdekt dat jazz veel breder is. Het gevolg is dat Whiteman
algemeen verguisd wordt door de pure jazzliefhebber.
Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel cultuur en maatschappij voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven: 02-02-2010 update |
|
