Kurt Weill

Merchandising in de jaren ‘20 van de vorige eeuw

De campagne rond de verkoop van bijvoorbeeld een nieuwe CD van Marco Borsato is een goed voorbeeld van hedendaagse merchandising. Nog voor beoordeeld kan worden of de kwaliteit van het product beantwoordt aan de verwachtingen, heeft de reclamecampagne duidelijk gemaakt. dat je niet zonder kunt. 

Al weken van te voren wordt er toegewerkt naar het moment van verschijnen. Daarnaast treedt er nog iets in werking waarvan we ons nauwelijks bewust zijn; tegen de tijd dat de CD te koop is, is er al een breed assortiment artikelen op de markt gebracht. Zo zijn er kalenders, agenda's, mokken, dekbedovertrekken, handdoeken, t-shirts, caps en posters te koop. Veel bedrijfstakken die niets met muziek te maken hebben, kunnen dankzij de muziek bestaan.

De liederen uit de Driestuiversopera waren in 1928 grote hits, vooral "Mack the Knife" werd door iedereen gezongen of gefloten. Deze opera, die handelde over de man in de straat en corruptie, zelfs tot in het politieapparaat, ontketende een ware rage. Voor het eerst in de geschiedenis werden er van een opera gebruiksartikelen gemaakt, eigenlijk net zoals tegenwoordig. Er kwam zelfs "Driestuivers" behang met een Mack the Knife print.

Kurt Weill, componist, en Bertolt Brecht, tekstschrijver van deze Driestuiversopera, waren verantwoordelijk voor die rage in Duitsland. Op 14 september 1929 ging de Driestuiversopera in Nederland in première. Het Oost Nederlands Toneelgezelschap, dat de opera opvoerde, werd  geconfronteerd met heftige discussies over inhoud en vormgeving. Dit voorkwam niet dat ook in Nederland de Driestuiversopera tot een rage uitgroeide. Tot de Tweede Wereldoorlog bezocht heel progressief Nederland jaarlijks de filmversie in de Uitkijk in Amsterdam als ware het een bedevaartplaats. De film, die in 1930 in première ging, kende zowel een Duitse als een Franse versie.

Kurt Weill werd geboren in Dessau, Duitsland, in 1900, als zoon van joodse ouders. Door het rijke culturele klimaat dat heerste in het gezin werden zijn talenten al vroeg gestimuleerd.

Hij bezocht met zijn ouders regelmatig de plaatselijke opera. Deze ervaring was samen met veel concerten en muziek maken in de huiselijke kring de basis voor Weills muzikale belangstelling. Op twaalfjarige leeftijd componeerde hij zijn eerste werk. Zijn opleiding aan de Hochschule für Musik in Berlijn beviel hem slecht. Weer terug in Dessau studeerde hij drie jaar bij Perruccio Busoni, een beroemde componist en pedagoog die masterclasses in compositie gaf. Van hem leerde.Weill zijn eigen en andermans muziek te waarderen, want, zoals hij zelf zei: 'De lessen waren een onderlinge uitwisseling van ideeën in de beste zin van het woord, zonder poging om mensen tot een mening te forceren.'  

Voor Kurt Weill leverde dit nieuwe denken ongekende mogelijkheden op en hij nam afstand van zijn traditionele manier van componeren In een brief aan zijn ouders schrijft Kurt Weill: “Dit zijn de jaren, waarin een kunstenaar steeds op een kruitvat zit. Waarin ongebruikte energie explosief ontladen wordt. Waarin verhoogde overgevoeligheid een constante spanning en opwinding veroorzaakt”  

Kurt Weill leerde in 1927 de theatervernieuwer, schrijver en regisseur Bertolt Brecht kennen, een leeftijdsgenoot. Deze ontmoeting was van essentieel belang voor de ontwikkeling van zijn muziek. In samenwerking met Brecht en geïnspireerd door diens sociaal-kritische opvattingen schiep hij een direct aansprekende vorm van anti~romantisch muziektheater. Dit werd gebaseerd op een muzikale stijl waarin elementen ontleend aan onder andere jazz en tango, waren verwerkt.  

Matrozen-tango MP3

Vanuit hun maatschappelijke betrokkenheid wilden ze de traditionele opera toegankelijk maken voor de gewone arbeider, door onderwerpen te zoeken die actueel waren en aansloten bij de belevingswereld van de gewone mens. Brecht wilde dat bereiken door middel van zijn teksten, maar vooral door zijn andere wijze van  spelen, ook wel episch verhalend theater genoemd. Simpel gezegd: de acteur speelt zijn rol niet vanuit inleving, maar hij vertelt over de gebeurtenissen die zijn personage beleeft en de keuzes die hij maakt.

Kurt Weill wilde de opera toegankelijker maken door een nieuw soort opera te creëren, een primitieve vorm. Dit hield een verstrekkende simplificatie van de muziek in. De samenwerking werd niet door iedereen gewaardeerd. De uitgever van Weill’s muziek twijfelde sterk aan de invloed van Brecht. Weill reageerde hierop met de volgende verklaring:  

Het bekendste werk van Brecht en Weill is de Driestuiversopera, een haastklus die in 1928 in premiere ging. In datzelfde jaar werd deze opera in 50 verschillende theaters in Duitsland uitgevoerd. Acht verschillende platenfirma's maakten meer dan 20 verschillende plaat-opnamen van de opera. De koorts sloeg over naar het buitenland. In vijf jaar tijd werd de Driestuiversopera 10.000 keer uitgevoerd in maar liefst 18 talen. Een ongeëvenaard succes. in de geschiedenis van de opera. In 1998 wordt deze opera nog steeds opgevoerd van Nairobi tot Japan, van Moskou tot New York.

Bekijk de bovenstaande afbeelding: Welke muziek werd door de Nazi's nog meer bestempeld als "entartet"?

Toen Hitler in 1933 aan de macht kwam werden de voorstellingen met werk van Kurt Weill en Bertolt Brecht verstoord door nazi's. Al snel volgde een verbod op het uitvoerenen het in bezit hebben van deze stukken. De nazi's noemden deze muziek 'entartete musik', dat betekent "ontaarde muziek".

Brecht en Weill vluchtten weg uit Duitsland en ontmoetten elkaar weer in Frankrijk, waar ze hun laatste gezamenlijke werk maakten: "De zeven doodzonden van de kleine burgerman". Het uitbreken van de oorlog en, hun steeds verder oplaaiende conflicten maakte verdere samenwerking onmogelijk. Zo werd een belangrijke productieve succesvolle periode afgesloten.