De decadentie van het laatromantische ballet

de 'foyer de la danse'

In een ander opzicht is Coppélia kenmerkend voor de laatromantische balletten in het Westen, en wel voor hun decadentie. Bij de première werd de rol van Franz gedanst door een vrouw in travestie; wat nog tot in de jaren zestig van de twintigste eeuw de gewoonte bleef bij Het Ballet Van De Opera Van Parijs. Ook in andere balletten kwam het voor dat de mannelijke hoofdrol door een ballerina in travestie werd vertolkt (alleen in Rusland werd dit geen mode). Ook dit was een tegemoetkoming aan de smaak van het mannelijke publiek dat het voor 't zeggen had. De verering van de ballerina in de romantiek berustte namelijk niet alleen op artistieke gronden maar had ook erotische redenen. In de balletten werden daarom de danseressen zo aantrekkelijk mogelijk gepresenteerd, met het oog op hun erotische aantrekkingskracht. Dit ging zelfs zo ver dat velen liever helemaal geen mannen meer zagen zodat de ballerina in travestie kon verschijnen. Voor toeschouwers kon dit dubbel aantrekkelijk zijn, vanwege de voor veel mannen opwindende gedachte dat het liefdespaar op het danspodium eigenlijk uit twee vrouwen bestond. 

 

Considered as one of the founders of impressionism, Edgar Degas (1834 - 1917) was famous for painting ballet dancers. Chopin's Mazurka is the background music for this video.

Vooral bij Het Ballet Van De Opera Van Parijs leidde deze decadente ontwikkeling tot wantoestanden. Het spreekwoordelijke symbool hiervan werd de beroemde en beruchte 'dansfoyer' ('foyer de la danse'): dit was een zaal achter het toneel, waar de dansers zich voor en na hun optreden konden verpozen. De rijke abonnementhouders hadden eveneens toegang tot de dansfoyer waar zij zich konden onderhouden met hun favoriete danseressen. Ook in de voorstellingen zelf was het niet ongebruikelijk dat de danseressen - niet alleen solisten maar ook leden van het corps de ballet - door schaamteloos koket gedrag de aandacht op zichzelf probeerden te vestigen.

De schilder Degas heeft de wereld van dit ballet vastgelegd in talloze tekeningen en schilderijen.

degas1.jpg (175387 bytes)      

Op de laatste afbeelding is duidelijk te zien, dat de begeleiding nog geschiedde met een viool en nog niet met een piano!

Aan het eind van de negentiende eeuw had Het Ballet Van De Opera Van Parijs - dat de bakermat van het academische ballet was geweest - zijn ooit toonaangevende positie geheel verloren. In dit verband is het ook opmerkelijk dat in de reeks van beroemdste romantische ballerina's geen enkele Franse danseres voorkomt. Pas in de jaren dertig van de twintigste eeuw werd Het Ballet Van De Opera Van Parijs weer artistiek belangwekkend, met name dank zij Serge Lifar. Deze was afkomstig uit Rusland, zoals alle danskunstenaars die in het eerste kwart van de twintigste eeuw het academische ballet hebben vernieuwd.

02-02-2010 last update SGGroenewald  CKV-2