Félix Nadar  

Al sinds de jaren '90 van de 18de eeuw werken in Frankrijk Joseph Nicephore Niépce (1765-1833) en in Engeland Thomas Wedgwood (1771-1805) aan een procédé om de allang bekende beelden van de camera obscura chemisch te fixeren. Hun belangrijkste doel is niet alleen de productie van beeld simpeler te maken, maar ook de reproductie van het beeld. 

Ook Daguerre wijdt zich aan dit probleem en komt in augustus 1839 met een nieuwe methode voor de dag, een moment dat nog altijd gezien wordt als het werkelijke geboorte-uur van de fotografie. Het gaat bij daguerreotypie' om lichtgevoelige zilveren platen die een latent beeld kunnen opnemen'. Deze in het begin nog heel gecompliceerde methode, waarmee je alleen unieke exemplaren kunt maken, wordt al snel verfijnd en verder ontwikkeld. 

Door steeds kortere belichtingstijden, maar vooral doordat je vrijwel eindeloos kunt reproduceren, ontstaat een nieuwe, fascinerende beeldwereld, die dichter dan ooit bij de af te beelden realiteit in de buurt komt. Veel taken van de schilderkunst raken door de fotografie haast in onbruik. Zo vervangt in de 19de eeuw de fotograaf in toenemende mate de portrettist, en wordt het voor brede bevolkingsgroepen mogelijk een afbeelding van het eigen konterfeitsel aan te schaffen. Niet alleen de persoonlijke geschiedenis, maar ook grote historische gebeurtenissen kunnen probleemloos op de gevoelige plaat worden vastgelegd. Fotografie democratiseert de omgang met het beeld zowel in de privé-sfeer ais in het openbaar.

 

Mistinguett en Jules Verne

Als gevolg van de massale verbreiding van de fotografie ontstaan in de jaren '50 en '60 de grote Parijse fotostudio's. Meestal gevestigd aan de boulevards, in de onmiddellijke nabijheid van theaters, restaurants en variété's, zijn dit nieuwe sociale trefpunten voor de rijkere burgers. 

le Boulevard des Capucines 35 en het atelier van Nadar 

Misschien de beroemdste studio is die van Félix Nadar (1820-1910) aan de Boulevard des Capucines, die in 1861 zijn deuren opent. Het is een van de meest modieuze etablissementen van de stad. In de zeer luxe inrichting van de ontvangsthal en de opnameruimte is er bijvoorbeeld een kunstig aangelegde waterval over een mooie rotspartij. Nadars ambitie is een fotografisch pantheon van de Franse samenleving en het lukt hem inderdaad om zo goed als de hele intellectuele en artistieke fine fleur op de foto te zetten. Zoals de gebroeders De Goncourt, Charles Baudelaire, Gustav Doré en Gustave Courbet, theatersterren als Sarah Bernhardt, maar ook de meeste rijke en voorname ingezetenen van de stad. Nadar wordt bovendien de beroemdste fotograaf van zijn geboortestad Parijs. 

 

Nadar, photographed from a balloon. He took this aerial photo of Paris in 1867.

Hij legt niet alleen het 'Nouveau Paris' vast, maar ook de oude afbraakbuurten, hij daalt af in de catacomben en de riolen, en onderneemt zijn beroemde vluchten per heteluchtballon, waarbij het uitzicht over de stad vanuit verschillende perspectieven weet vast te leggen.

Baudelaire/Bernhardt/Courbet/Manet/Offenbach

De ontwikkeling en de verbreiding van de fotografie als massamedium blijft niet zonder gevolgen voor de beeldende kunst. 

  • Raakt die nu haar traditionele taak kwijt van het weergeven en interpreteren van geschiedenis, natuur en individu of wordt ze juist ontlast van die minderwaardige taak om te moeten imiteren? 
  • Is de fotografie een concurrerende kunstvorm of blijft het toch maar een geestloos mechanisch procédé? 
  • Moet een beeldend kunstenaar zich bezighouden met de fotografie als hulpmiddel of zelfs als nieuwe uitdrukkingsmogelijkheid of kan hij het als zijnde goedkoop consumptiegoed maar het beste negeren? 

Het zijn prangende vragen aan het begin van de coëxistentie van fotografie en kunst, vragen die naargelang de stand van de discussie op beide media een veranderende invloed zullen uitoefenen. In onze tijd is de fotografie zowel een alledaags gebruiksgoed als een artistiek expressiemiddel dat zijn eigen wetmatigheden kent. Terwijl panorama en diorama - de dinosauriërs van de massamedia volledig verdrongen werden door de bioscoop, bleef de fotografie de schilderkunst uitdagen en in artistieke zin provoceren tot emancipatie van het figuratieve. Voor de kunstenaars ontsloot deze ontwikkeling nieuwe terreinen om schilderkunstig te ontdekken en in beeld te brengen.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel C & M voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven: het Nederlandse onderwijs is een kale kip en daar valt dus niets te plukken. Zie verder FORUM
Geraadpleegde literatuur oa: Musee d'Orsay Abcoude 2001 Martina Padberg

12/13/2014 SGGroenewald CKV-2