Alice in Wonderland  (1865) Lewis Carroll

Het verhaal is tamelijk eenvoudig. Alice zit in het gras, aan de waterkant, een beetje te suffen naast haar oudere zus die aan het lezen is. Plotseling loopt er een wit konijn langs haar heen, dat ze hoort praten. Ze volgt het konijn, gaat zijn hol in, valt in de verticale gang die die holen schijnen te hebben, en komt uiteindelijk terecht in de eerste ruimte van een wonderlijke sprookjeswereld. Daar verandert Alice regelmatig van grootte, maakt ze een aantal merkwaardige avonturen mee en voert ze vaak vreemde gesprekken met dieren en andere wezens.

Lewis Carroll, Alice in Wonderland

Lewis Carrolls 'Alice in wonderland' en 'Alice in spiegelland' in één band; een verhaal voor volwassenen en kinderen, een rijk en nooit verouderd verhaal dat als geen ander de eigenschappen humor, fantasie en gezond verstand verenigt.
De niet te evenaren knappe vertaling werd gemaakt door Alfred Kossmann en C. Reedijk.

• als je uit een flesje drinkt, word je kleiner,
• als je van een koekje eet, word je groter,
• als je van een paddestoel eet, word je, afhankelijk van welke kant je eet, nu eens groter dan weer kleiner.

Net zo verklaarbaar als die voortdurende veranderingen zijn, net zo logisch is ook de taal van en de conversatie met dieren en andere wezens.

De ruimte waarin Alice terecht komt, als ze door het konijnenhol gevallen is, heeft allerlei deuren, maar die zijn allemaal op slot. Alice vindt op een tafel een (gouden!) sleuteltje dat past op een heel klein deurtje, dat toegang geeft tot een lange gang aan het eind waarvan een heel mooie tuin te zien is. Alice is echter veel te groot om door het deurtje te kunnen. Gelukkig vindt ze op de tafel ook een flesje en door daar uit te drinken wordt ze kleiner; maar dan is ze weer te klein om bij het sleuteltje te kunnen. Dan eet ze van een koekje (dat ze vindt in een doosje onder de tafel), waardoor ze weer groter wordt en het sleuteltje kan pakken. Maar dan is ze weer te groot om door het deurtje te kunnen. Door een waaier vast te houden wordt ze weer kleiner. En op vergelijkbare manieren verandert Alice nog een paar keer van grootte. Het lijkt misschien om dol van te worden. Maar het effect is wel dat de wetten van de gewone werkelijkheid grondig opzij gezet zijn.

Een mooi voorbeeld is het verslag dat de soepschildpad doet van zijn schooltijd. Alice vraagt hem wat hij zoal leerde op school. Natuurlijk lezen en schrijven, maar bij de soepschildpad klinkt dat anders:

"'Pezen en drijven om te beginnen natuurlijk', antwoordde de soepschildpad, 'en dan verschillende onderdelen van het rekenen: opzwellen, aftrappen, vermenigschuldigen en stelen.'

'Wat is vermenigschuldigen?' dorst Alice te zeggen, 'daar heb ik nog nooit van gehoord.'

De griffioen stak zijn poten in de lucht van verbazing. 'Nog nooit gehoord van vermenigschuldigen', riep hij uit, 'je weet wat menig is en je weet wat schuldig is, denk ik.'

'Ja', zei Alice weifelend, 'menig is veel en schuldig ben je als je iets gedaan hebt dat niet mag.'

'Nou', ging de griffioen verder, 'als je dan nog niet weet wat vermenigschuldigen is, dan ben je wel heel dom.'

Lewis Carroll was in zijn gewone leven, waarin hij Charles Lutwidge Dodgson heette, docent wiskunde, verbonden aan Christ Church College van de universiteit van Oxford, en wiskunde is de wetenschap die zich bezighoudt met louter vormen en structuren, zonder de minste belangstelling voor enige band met de werkelijkheid. (Het verhaal gaat dat de auteur een briefje kreeg van koningin Victoria, die schreef dat ze erg genoten had van Alice, en die hem vroeg of hij nog meer geschreven had en of hij dat dan aan haar wilde opsturen. Dodgson stuurde haar onmiddellijk zijn meest recente publicatie, The Syllabus of Plane Algebraical Geometry.)

Het boek is ongeveer het tegendeel van een traditioneel opvoedend boek: het leert het kind niet om zich een weg te vinden in de harde werkelijkheid door zich deels aan te passen en deels te wapenen met de wapens van die werkelijkheid zelf. Het leert het integendeel zich van die harde werkelijkheid niks aan te trekken, maar zich terug te trekken in het rijk van de taal en de fantasie, en daarin lekker niet groot en even vervelend te worden als de andere wezens in de grote werkelijkheid.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Geraadpleegde literatuur oa: KU Nieuws: Wetenschappers over kinderboeken (3): Lewis Carroll maakt met Alice de vervelende werkelijkheid machteloos Jaargang 27 no 31

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven

04/16/2010 update