De keukenmeidenroman

De Bouquet-reeks

Hedwig had een zeer fantasierijke geest. Zij schreef vier boeken per jaar, het meest romans. Haar ideaal was zo te schrijven, zoals het leven eigenlijk behoorde te zijn. De totale oplage van haar boeken benadert de 30 miljoen stuks.

Zij schreef eind negentiende, begin twintigste eeuw meer dan 200 romans over ongerepte meisjes van nederige afkomst die de harten veroveren van heren. 

Het literaire werk van Jane Austen Pride and Prejudice uit 1813 geldt ook als inspiratiebron voor veel auteurs. 

Het verhaal waarin de arrogante, succesvolle Mr. Darcy het hart steelt van de eenvoudige, jonge Elizabeth is uitgegroeid tot standaard-principe in de romantische lectuur. Mr. Darcy is de typische held: arrogant, machtig en hij lijkt de heldin in eerste instantie niet te zien staan.

Aan het eind van de negentiende eeuw werden veel boeken geschreven door vrouwen afgedaan als 'damesroman' en die kwalificatie was ook toen niet positief bedoeld. Een aantal onderzoeksters hebben uitgezocht waarom dit gebeurde. Mannelijke critici en vrouwelijke schrijfsters hadden verschillende interesses en verschillende ideëen over hoe literatuur de wereld moest weergeven. Dit verschil zorgde er voor dat veel boeken die door vrouwen werden geschreven als slechter werden beschouwd. 

Sommige schrijfsters probeerden aan de mannelijke kritiek te ontsnappen door een mannelijk pseudoniem te gebruiken. De eerste die dit deed was waarschijnlijk George Eliot (Mary Ann Evans). In Nederland gebruikten onder andere Andreas Burnier en Hannes Meinkema een pseudoniem.

Rics borstkas was bedekt met zwart krullend haar, dat taps toelopend, in een steeds dunner wordende lijn onder de band verdween. Het gaf hem iets onweerstaanbaar mannelijks, iets viriels. Ric was een echte man, een man die zijn vrouw in bescherming nam. Zijn gezicht stond strak, maar zijn ogen schitterden als brandde er een innerlijk vuur achter.' 

(uit Bouquet: Verliefd voor het leven)

Dertig jaar geleden verscheen Eiland van beloften, het eerste Nederlandstalige Bouquetje van Harlequin. En nog altijd droomt ruim een miljoen Nederlandse vrouwen over charmante mannen met ferme kaken, brede schouders en een stralende glimlach dankzij de reeksen van Harlequin. Per maand verschijnen dertig titels. Wereldwijd verkoopt de van oorsprong Canadese uitgever 160 miljoen boeken, ofwel 5,5 per seconde.

Zonnige landen

Een knappe sterke man die je meevoert van het koele noorden naar het warme zuiden, die je kennis laat maken met de gewoontes van zijn land en die 's nachts lieve woordjes in je oor fluistert in een vreemde taal...
Gaat je hart al sneller kloppen? Dan zul je ongetwijfeld genieten van Zonnige Landen, vurige mannen: iedere zes weken twee verhalen waarin telkens een andere zonovergoten locatie centraal staat. (Bron uitgeverij Harlequin)

De opbouw verliefd-obstakels-huwelijk is nog steeds de basis voor al deze romans. 

Een bouquetboekje gaat over een man en een vrouw die aan het eind van het verhaal een (gelukkige) liefdesrelatie met elkaar hebben. Dit einde wordt echter niet gehaald zonder dat de beide geliefden de nodige obstakels hebben moeten overwinnen. Deze obstakels kunnen van allerlei aard zijn, maar meestal zijn er misverstanden in het spel die ervoor zorgen dat de held en de heldin een verkeerd beeld van elkaar hebben. Toch is er altijd vanaf het begin een grote aantrekkingskracht tussen de twee. Uiteindelijk worden de obstakels uit de weg geruimd, en overwint de liefde.

Voorbeeld: Bedreigend verleden (1988, heruitgegeven in 2000) uit de bouquetreeks van uitgeverij Harlequin, van Carole Mortimer

De verhaallijn van Bedreigend verleden komt aardig overeen met dit 'concept'. Jade is lerares op een basisschool op het platteland. De directeur Simon en diens vrouw Penny zijn goede vrienden van haar. Bij een kerstviering gedraagt de kerstman, naar iedereen denkt gespeeld door Simon, zich bijzonder vreemd en flirterig tegenover de verontwaardigde Jade. Later blijkt dat Simons vrijgezelle broer David voor kerstman speelde. Hij verklaart Jade direct de liefde, maar zij wil niets van hem weten, hoewel ze hem wel een aantrekkelijke man vindt. Ondanks haar afwijzende gedrag blijft hij haar opzoeken en binnen een paar dagen beseft Jade dat ze van hem houdt. Haar voorzichtigheid met David blijkt voort te komen uit een eerdere teleurstelling in de liefde, waarbij een man, Peter, liefde voor haar veinsde, om zo het kind van rijke ouders te kunnen ontvoeren dat zij onder haar hoede had. Ze is daarom niet alleen wantrouwig ten opzichte van mannen, maar is ook bang dat David niet meer van haar zal houden als hij erachter komt dat zij (zonder dat ze het wist) betrokken was bij deze ontvoering. Maar David blijkt hier al vanaf het begin van op de hoogte te zijn geweest, en dan staat niets hun liefde meer in de weg. Het boek eindigt een jaar later, wanneer ze hun pasgeboren kindje in de armen houden.

'Liefde' speelt dé hoofdrol in de bouquetboekjes, en dan vooral de zogenoemde ware liefde tussen een man en een vrouw. In Bedreigend verleden wordt inderdaad een onderscheid gemaakt tussen 'echte liefde' en 'liefde die echt lijkt'. De liefde tussen Jade en David is 'echt' ('ze wist dat David van haar hield, zoals zij hem liefhad', p. 131), Peter veinsde slechts liefde ('Ze was een volslagen idioot geweest om te geloven dat Peters belangstelling voor haar oprecht was', p. 133).

Toch is er veel veranderd in de wereld van de romantische consumptielectuur. Was in de eerste boeken een kus de ultieme seksuele handeling en werd er veel waarde gehecht aan een ongeschonden maagdenvlies, inmiddels schuwen de belden en heldinnen de slaapkamer niet. En de uitgever - met een marktaandeel van circa 88 procent - heeft de variatie vergroot. Zo kan de lezer onder meer kiezen uit de spannende Black Rose of bijvoorbeeld het pikante Intiem, Het zijn boeken van en voor vrouwen. De schrijfsters schrijven vanuit hun belevingswereld en over hun fantasieën. Vrouwen uit alle lagen van de bevolking lezen deze boekjes, met een oververtegenwoordiging van vrouwen tussen de 25 en 40 jaar met hbo-niveau.

Actuele ontwikkelingen en de tijdgeest zie je terug in de verhalen. Er zijn nu ook boeken waarin bijvoorbeeld internet-dating een rol speelt. En er komen steeds meer gekleurde schrijfsters met gekleurde hoofdpersonen.  Wat op de planning staat: romantische verhalen per sms. Na Japan gaat ook Amerika ermee beginnen. Elke dag een smsje vol romantiek!

De boeken hebben zelfs een positieve invloed op het zelfbewustzijn van vrouwen gehad. In Amerika zijn er verenigingen van vrouwen die romantische verhalen schrijven, zoals de leden van de Romantic Writers League. Zij organiseren congressen en cursussen en eisen dat ze serieus worden genomen. Maar de invloed gaat verder. In de The Romance Revolution van de Amerikaanse wetenschapster Carol Thurston wordt bestreden dat de boeken slechts een emotionele leegte vullen en het traditionele ideaal van vrouwelijkheid propageren.

De boeken hebben in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw een ware revolutie doorgemaakt onder invloed van de vrouwen- beweging en de seksuele revolutie, aldus Thurston. En vervolgens hebben die nieuwe ideeën over seksualiteit en zelfstandigheid dankzij de romantische lectuur een enorm publiek weten te bereiken.

Samenstelling van het bronmateriaal voor de vaklokalen uitsluitend en alleen ten behoeve van de vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum en het vak ckv vmbo en de kunstvakken uit het profiel C&M. (CKV 2/3 en tehatex) en uit de onderbouw het vak beeldende vorming. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Bronnen: De romantische sluier weggerukt? Analyse van een bouquetboek. Myriam Schulze / Volkskrant 22-07-2005 Lonken naar liefde.E Stoker

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten, afbeeldingen ed? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven. In plaats hiervan geven we onder aan de pagina ruimte voor een eigen invulling of verwijzing naar internetpagina's.

20-04-2010 09:21