|
de cult roman van Anthony Burgess 1962 |
A Clockwork Orange |
de film van Stanley Kubrick 1971 |
|
|
||
|
Het verhaal schets een ironisch beeld van de toekomst. Vier jongens, onder aanvoering van Alex DeLarge bestrijden de verveling door zich vol te gieten met smart drinks, vrouwen te verkrachten, auto's te stelen en zwervers in elkaar te slaan. Alex wordt tijdens de zoveelste daad van "zinloos geweld" gearresteerd. Hij dient als proefkonijn voor een revolutionaire gedragstherapie. Hierdoor doet hij afstand van zijn gewelddadig gedrag, maar de behandeling transfomeert hem ook in een mak, manipuleerbaar schaap dat niet eens meer de wil heeft om te kiezen tussen het goede en het kwade. |
||
|
Het verhaal speelt met de vraag of de mens recht heeft op een keuze tussen goed en kwaad, of moet men gewoon het kwaad verbannen? Wat is erger? Mensen laten kiezen tussen goed en kwaad of mensen die keuze ontnemen, dus verplichten tot het goede? |
||
|
De film is in Engeland nog altijd taboe. De film zou de jeugd op het verkeerde spoor brengen, vooral omdat geweld wordt opgediend als een doel op zich en niet, zoals gebruikelijk, als middel bijvoorbeeld tot het verkrijgen van iets. |
||
|
|
||
| 'A Clockwork Orange' van Kubrick is een meesterlijke film die zijn tijd ver vooruit was. Het is alleen jammer dat het boek werd overschaduwd door de film. Hoewel hij een fan was van Kubrick, vooral van diens '2001: a Space Odyssey', heeft Anthony Burgess (1917-1993) dat erg ontstemd. Met zijn roman uit 1962 was hij zijn tijd nog veel verder vooruit. Het boek bleef weliswaar niet onopgemerkt, maar de kritieken waren niet lovend. Het joeg de discussie over geweld aan, zonder dat het boek hierdoor in grote oplagen over de toonbank ging en daarop had Burgess natuurlijk wel gehoopt. | ||
|
Taalgebruik |
||
| Naast de gewelddadige inslag is het meest opvallende aan de roman de taal die Alex en zijn vrienden bezigen. Burgess noemde het 'nadsat', een term die verwijst naar het Russische woord voor tieners. Hij wilde een boek schrijven over de opkomende jeugdcultuur in Engeland. Omdat hij het boek in de toekomst projecteerde, wilde hij geen gebruik maken van het slang van deze jongeren, want dat zou snel verouderen en oubollig overkomen. Toevallig op reis in Rusland kwam hij op het idee de hoofdpersoon een soort Anglo-Russisch in de mond te leggen. | ||
|
Ludwig van Beethoven |
||
| De hoofdpersoon is helemaal weg van Ludwig van Beethoven. Als hij thuiskomt van een misdaadavontuur laaft hij zich bij voorkeur aan de Negende. Nadat hij is opgepakt en een gedwongen hersenspoeling ondergaat, wordt hij ineens misselijk van zijn favoriete muziek. Als speelbal van politici die over zijn rug de publieke opinie bewerken, krijgt hij het zelfs nog zwaarder te verduren. Door onophoudelijk Van Beethoven te draaien, bewerkstelligen ze dat hij een zelfmoordpoging onderneemt. | ||
| Een groot
verschil tussen het boek en de film is het einde. Anthony Burgess liet
Alex aan het slot zijn slechte levenswandel inzien, zodat hij toch nog op
het rechte pad terechtkwam. Kubrick liet dit hoofdstuk liggen, tot
ongenoegen van de auteur.
Zelf bewerkte Burgess in 1987 zijn roman tot een toneelversie, waarin een sarcastische kwinkslag richting Kubrick is opgenomen. In 1997 schreef Marcel Otten voor "Het Nationale Toneel" ook een toneelversie van de roman en liet in navolging van Kubrick ook het laatste hoofdstuk vallen. Het geweld zegeviert dus ook hier. Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-1 uit het algemeen deel voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende.Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven
|
||
