'SAUDADE'

Fado is dé nationale muziek van Portugal. De fado weerspiegelt de gemoedstoestand van de ziel, die in het Portugees "saudade" wordt genoemd (vertaling: heimwee, nostalgie). 

Fado werd wereldberoemd door Amália Rodrigues (1920-1999).
Fado, een van de laatste uitingen van authentieke Europese stadsmuziek, heeft de laatste jaren een nieuw élan gekregen, ook buiten Portugal. De dood van Amália Rodrigues in 1999 maakte dat het woord fado krantenkoppen haalde. Jonge fadistas zoals Camané en Cristina Branco kregen grote affiches in alle theaters.

Fado is een muziekvorm die specifiek gegroeid is in Lissabon en Coimbra. Ontstaan in het begin van de 19de eeuw in de ruige havenwijken van Lissabon waar nog de invloeden van de kolonies - voornamelijk Brazilië - voelbaar waren, gaf fado een kleurig beeld van het leven in de verpauperde wijken. Alle facetten kwamen aan bod: de nostalgie van de zeelui, verdriet, liefde, haat en vergankelijkheid.
Als decor waren er de bairros - de wijken - waar werd gefluisterd of geschreeuwd; waar armoede rook naar bacalhau en geroosterde sardines.

CAMANÉ "Sei de um Rio"

Camané music video from the new album "Sempre de mim". Directed by Bruno de Almeida. From EMI Music. Copyright 2008
View more at www.arcofilms.com

Tegen het eind van de 19de eeuw werd fado langzaam in burgerlijke kringen aanvaard en kwam hij op die manier in café-theaters terecht. Fado werd min of meer professioneel. Deze evolutie is te vergelijken met die van de Spaanse flamenco. 

De gouden tijd van de fado was tussen 1930 en 1970 met fadistas als

  • Amália Rodrigues, 

  • Alfredo Marceneiro, 

  • Carlos Ramos,

  • Herminia Silva.

Het sleutelwoord van fado is Saudade: een onbestemd heimwee naar iets wat voorbij is en nooit meer zal komen. Het is geen wanhoop, wel een soort droeve nostalgie.

Mariza - Meu Fado Meu

When the music pours out of her, Mariza seems like a conduit for something much larger than herself. There's an unmistakably genuine agony and ecstasy of expression when she performs, whether the venue is the Hollywood Bowl or a small casa de fado in her hometown of Lisbon. Fado is Portugal's Blues or Rebetika or Tango or Flamenco. "They all stand on emotions," says Mariza. "Fado is an emotional kind of music full of passion, sorrow, jealousy, grief, and often satire."

http://mariza.calabashmusic.com/
  

 		  

Amalia Rodrigues

De Fado-zangeres Amalia Rodrigues behoort tot de legenden van de laatste decennia. Ze stierf eind '99. Het begin was zoals altijd de armoede, typerend voor fadomilieus. Amalia, in 1920 geboren in de armoedige wijk Alcantara bij de dokken, werd door haar grootouders opgevoed. Ze zong met haar grootvader en hoorde zo op straat fado's. Zij leidde een turbulent leven maar heeft wel de naam 'fado' beroemd gemaakt bij een breed publiek. 

  Por Muito Gostar De Ti   Amalia Rodrigues

Portugal was voor de Anjerrevolutie van 25 april 1974 nog in de greep van de dictatuur. Nadeel na deze vrijwel geweldloze revolutie van de stad aan de Taag was, dat in alle revolutionaire ijver ook werd getracht de fado in de ban te doen. Allerlei revolutionaire heethoofden schreeuwden om «maatregelen» tegen fadokoningin Amália Rodrigues, die werd beschouwd als de verpersoonlijking van het salazaristische ancien regime. Na de dood van Amália bleek hoe onterecht al die beschuldigingen over collaboratie met het regime waren geweest. Men onthulde toen dat Amália nota bene gedurende de dictatuur jarenlang de verboden communistische partij van Alavaro Cunhal financieel had ondersteund.

   Andorinha   Amalia Rodrigues

Ana de Carvalho

  
Ana Carvalho is geboren in Lissabon in de oude wijk Alfama, vlakbij de Taag en groeide ze op tussen volksmensen. Ze was een goede bekende van Amália Rodrigues. Ze zingt intuïtief fado zoals ze die gehoord heeft in de oude bairros en vooral zoals ze die in het diepst van haar hart heeft gevoeld. Hier komt geen muzikale scholing met stemoefeningen en doordachte technieken aan te pas. Ze vertolkt op een ontroerende manier het verdriet maar ook de vreugde van het echte Lissabon. Haar liederen en teksten zijn van een geraffineerde eenvoud die geen gezochtheid nodig hebben.

Cristina Branco

Cristina Branco sings a sonnet of William Shakespeare in Portuguese.

De Portugese fado-zangeres Cristina Branco, wordt algemeen  beschouwd als de muzikale erfgename van de in 1999 overleden Amália Rodrigues.
Toen Branco (1972) voor het eerst haar grote voorgangster Amalia Rodrigues hoorde, gaf ze haar studie journalistiek op en nam ze onmiddellijk lessen in het zingen van de fado. Deze Portugese muziek-stijl voert terug op Afrikaanse en Braziliaanse stijlen. Vergeleken bij de traditionele fado zijn Christina’s liederen naar eigenzeggen “opener, moderner, met invloeden uit de jazz”, want “ook de fado moet evolueren.” 

Branco's speciale relatie met Nederland benadrukt ze met haar nieuwe cd, waarop ze vertaalde poëzie van de rusteloze romanticus Slauerhoff (1898-1936) zingt. De begeleiding bestaat uit een guitarra portuguesa; afgeleid van de twaalfsnarige Congolese luit,  een gitaar en een bas.

  Corpo Iluminado   Christina Branco

  Fado Perdicao   Christina Branco

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv uit het algemeen deel  voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Geraadpleegde bronnen oa: http://www.monicatriga.nl/nederlands/biografie.html

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven

10/21/2008 update