STRIPS (2)

In de Middeleeuwen werd erop veel manieren geprobeerd de religieuze boodschappen over te brengen op de grote massa. Die grote massa kon niet lezen. Boeken of beter gezegd geschriften bestonden er nauwelijks. Alleen de geestelijken konden lezen want zij moesten tenslotte weten waar ze het over hadden. Er waren ook nog wat ontwikkelde rijken die't zich konden permitteren op een dergelijke manier de tijd door te brengen. Alle analfabeten namen kennis van de heilige boodschap via gebrandschilderde ramen, wel de bijbel voor de armen genoemd, via miniaturen in bijbels en kerkboeken, gebeeldhouwde kansels en kerkbanken, fresco's, drieluiken enzovoort. Daarop werden zelfs al door het gebruik van balloons, taal en beeld samengebracht.
De voorstellingen hadden vooral zaken tot onderwerp waar de mensen geen vat op hadden zoals God, de duivel, leven en dood, hemel, hel en ziektes. Ze personifieerden het ongrijpbare, abstracte voor de gewone man.

Uit de elfde eeuw is het tapijt van Bayeux. (Je kunt het hele tapijt bekijken) Het geweven tapijt van maar liefst 70 meter lengte doet verslag van de strijd bij Hastings, die Willern de Veroveraar met zijn Normandiërs uitvocht tegen koning Harold met zijn Angelsaksers. Het ging allemaal om de kroon van Engeland, die uiteindelijk in Willem's handen viel. Het tapijt doet er uitvoerig verslag van, compleet met teksten.

In de volgende periode tot aan de uitvinding van de boekdrukkunst werden al wel tekeningen en handgeschreven boeken voor de welgestelden gemaakt. De uitvinding van de drukpers zou langzaam de situatie veranderen zodat ook de minder bedeelde uiteindelijk aan bod kwam. In eerste instantie hield de boekdrukkunst zelfs de ontwikkeling van het beeldverhaal tegen omdat de noodzaak om in beelden te vertellen er door verminderde.

De Duitse goudsmid Gutenberg was de man die van 1436 / 1444 de eerste drukpers uitvond. Ook wist hij uit de houtgravure-techniek het drukken met losse letters te onwikkelen. Vooral in De Nederlanden was men de daarop volgende anderhalve eeuw enorm in de weer met de druktechnieken. Je kunt zeggen dat gedurende die periode in ons land de drukkerijen en lettergieterijen van heel Noord- Europa stonden.
Hoewel de leesvaardigheid zeker niet evenredig snel toenam, steeg het aantal gedrukte boeken tegen het eind van de vijftiende eeuw tot zo'n vijf miljoen exemplaren. De tijden veranderden daardoor ook snel. Ook in de kerken verschenen allerlei wereldse afbeeldingen: schoolmeesters die hun leerlingen bestraffend op de blote billen sloegen, vrouwen die hun man aftuigden, apen met bisschops mijters op, monniken die zich uiterst gezellig met nonnen vermaakten en fantasie-karikaturen.

Begin zestiende eeuw, tijdens de Hervorming waarin men zich tegen het machtsmisbruik van do Rooms-Katholieke kerk verzette, doken de satirische voorstellingen weer op. Maarten luther maakte er dankbaar gebruik van in zijn strijd tegen de paus.

In de perioden daarna ontwikkelden zich vanuit die heiligen prenten en satirische voorstellingen, prenten voor het volk. Een soort schilderij voor de gewone man. In die 'kunstwerken' werden evenals vroeger bij de religieuze voorstellingen, teksten, soms zelfs in balloonvorm, opgenomen.

De goedkopere druktechniek, en vooral de verspreiding door de marskramers maakten de prenten voor iedereen bereikbaar. Ze waren overal te koop: op markten, kermissen, en in herbergen. Ze werden vanwege hun prijs ook wel centsprenten genoemd. Ook in de ons omringende landen verschenen nu prenten: Les images d'Epinal in Frankrijk en in Duitsland Bilderbogen.

De afbeeldingen werden al vaak in blokken tot zogenaamde blokboeken gecombineerd. Voor de kinderen in De Nederlanden verschenen daarna ook al de zogenaamde kinderprenten, terwijl in Frankrijk later een eerste kinder-bibliotheek van geïllustreerde verhalen, sprookjes, liedjes en dergelijke door Perrault werd uitgebracht.

Hogarth

William Hogarth bracht in zijn werk, bijvoorbeeld Harlot's Progress, het armzalige bestaan in de sloppen van Londen en het rijke leven van de welgestelde Londenaars samen. Zo bracht hij de carrière van een hofdame in beeld en liet zien hoe rijke dames zich vermaakten in het gekkenhuis van de armen. Zijn werk werd hem dan ook niet door eenieder in dank afgenomen.

Rowlandson

Een andere Engelsman wist echter het prototype van wat wij later strip zouden gaan noemen op zijn naam te brengen. Het was Thomas Rowlandson. Hij plaatste al zijn tekeningen in even grote kaders en voegde er soms tekstballoons aan toe.

Samenstelling van het bronmateriaal voor de vaklokalen uitsluitend en alleen ten behoeve van de vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum en het vak ckv vmbo en de kunstvakken uit het profiel C&M. (CKV 2/3 en tehatex) en uit de onderbouw het vak beeldende vorming. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Bron Stripdossier. Rotterdam 1978.

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten, afbeeldingen ed? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven. In plaats hiervan geven we onder aan de pagina ruimte voor een eigen invulling of verwijzing naar internetpagina's.

19-07-2005