| De
Globe William Shakespeare werd geboren in 1564 in Engeland. Bekijk het theater waar zijn stukken opgevoerd werden. |
|
| Het theater werd op de vrije zondag maar al te graag bezocht, vandaar dat bijna overal Gods wrake werd afgeroepen over degenen, die zelden de kerk maar des te meer het toneel bezochten. In het theater leerde de mens alleen maar slechtigheid, zo werd vurig van menige kansel betoogd, de opgevoerde spelen waren een voortdurende aaneenschakeling van de godslasterlijkste en mensonterendste handelingen, vol moord en roof, met verraad en gekonkel, overspel en verleiding. Aldus de zieleherders. Inderdaad was de op het toneel gebezigde taal luid en duidelijk en liet niets aan de verbeelding van de toeschouwers over. Ook de nu zo onaantastbare beroemdheid als Shakespeare nam destijds bepaald geen blad voor de mond. Zijn personages waren uit het leven gegrepen, vandaar dat hun spreektaal begrijpelijk was en - meestal - recht op de man af. | |
video
fragment Globe |
|
| Kostuums
De toeschouwers verwachtten een ware weelde van kostuums te zien - hoe exotischer hoe mooier, vond men - en daarom verschenen er ten tonele horden schitterend geklede Turken en Ieren, sultans uit Perzië, Portugezen, Moren en Fransen, Venetiaanse hoogwaardigheidsbekleders, Grieken in 'klassieke' wapenrusting en Romeinen met bepluimde helm. Van de eerste (en beroemde) Engelse theaters zijn stapels rekeningen bewaard gebleven : een 'Spaans kostuum' moest 20 pond kosten, voor een mantel rekende de kleermaker 16 pond, voor een broek (weliswaar van satijn met zijde en fluweel) 5 pond. Ter vergelijking : voor 20 pond kon een gezin uit de kleine middenklasse (een meestertimmerman bij- voorbeeld) zich een jaar lang voortreffelijk kleden ; zelfs een toneelstuk kon al voor 5 a 6 pond worden aangekocht - voor een dergelijk bedrag leverden bekende auteurs hun toneelgezelschap een compleet en avondvullend drama. |
|
|
|
|
|
Realistisch
Hoe laat je bijvoorbeeld een moord zien? De handeling vereiste dat 'een paar flesjes ossebloed en de ingewanden van een schaap (hart, lever, longen en darmen) nodig zijn'. De bedoeling was dat deze attributen triomfantelijk uit de kleding van de afgemaakte slachtoffers te voorschijn werden getrokken ; het effect zal ongetwijfeld even bloedig als onthutsend zijn geweest. |
|
| Lang voordat in de omgeving van Londen de eerste en alleen voor toneeluitvoeringen bestemde theaters verrezen, waren er reizende toneelgezelschappen die her en der hun uitvoeringen gaven. Dat gebeurde meestal op de binnenplaats van grote herbergen en degene die het meest van zo'n evenement profiteerde was vanzelfsprekend de waard : hij kreeg het grootste deel van de kijkgelden toebedeeld (de prijzen liepen uiteen van één tot drie penningen), terwijl het toegestroomde publiek zowel hongerig als dorstig was zodat zijn omzet er pittig door werd verhoogd. | |
In de Globe worden nu weer toneelstukken opgevoerd |
|
In 1576 kwam een knappe geest (James Burbage, acteur, timmerman en zakelijk genie) op de gedachte dat het voor de tonelisten financieel veel aantrekkelijker zou zijn als ze zelf de entreegelden ontvingen. Op een gepacht stukje grond even buiten Londen, vlak in de buurt van enkele renbanen en 'sportcentra' , waar onder andere worstelwedstrijden werden gehouden, zette hij een gebouw neer dat kort en duidelijk 'The Theatre' werd genoemd. In zijn opzet was dit gebouw vrijwel gelijk aan de het publiek zo vertrouwde binnenplaatsen van de herbergen : een ovale grondvorm, daaromheen de in loges verdeelde galerijen zoals ze zich ook in de logementen boven stallen en keukens bevonden, nog wat staanplaatsen en een paar . rijen banken 'parterre' voor degenen die niet meer dan één penning konden betalen. Het toneel werd gevormd door een in het centrum gelegen verhoogd plankier, zodat de acteurs konden 'opkomen' door een deur die zich aan de korte kant van het ovaal bevond en rechtstreeks toegang gaf tot het plankier. Ook dat idee was ontleend aan de herberg, waar het gewoonte was dat de tonelisten de speelruimte betraden door een deur die zich aan de kortste zijde van de binnenplaats bevond. |
|
| Later , toen de grondeigenaar de pacht van het land tot een ongekende hoogte wilde optrekken, ontmantelde Burbage dit eerste theater en stichtte op de zuidoever van de Theems het al snel beroemd geworden Globe-theater. Spoedig daarna ontstonden in die omgeving ongeveer tien van dergelijke gebouwen. Op de dagen dat er een uitvoering plaatsvond, werd 's morgens vroeg een vlag op het dak van deze ruimten gehesen. De handigste en gemakkelijkste weg naar de theaters was met een watertaxi en zo tussen twee en drie uur 's middags (om drie uur begonnen de meeste voorstellingen) spoedden zich duizenden liefhebbers over de Theems naar de theaterwijk om naar de stukken, de fraaie kleding en ook wel naar elkaar te kijken. De meeste stukken waren bijzonder populair in de volle betekenis van het woord. Niet alleen het elegante publiek dat een loge kon bekostigen kwam kijken en genieten, ook de massa's van de arbeidende klasse. | |
|
In 1595 trokken de Londense theaters - waarvan enkele 2500 toeschouwers konden bevatten - wekelijks in totaal een 15000 belangstellenden. Het gewone publiek dat op een koopje naar de voorstelling trok, nam vanzelfsprekend de nodige eetwaar mee : er werden tijdens een opvoering onvoorstelbare hoeveelheden noten en sinaasappelen verorberd. Daarbij hing het succes van de voorstelling af van de aard van de luidkeels geroepen commentaren die vooral het parterrepubliek (de 'groundlings') kwistig rondstrooide. De gewone man vormde trouwens in het theater een absolute meerderheid : er waren meestal ongeveer zesmaal zoveel bezoekers die één penning konden betalen als zij die zich a raison van drie penningen een loge met kussens konden veroorloven 11-22-2007 CKV-1 |
|
