HERMAN HEIJERMANS

(1864-1926)

Herman Heliermans werd in Rotterdam geboren, waar zijn vader als journalist werkte bij de NRC. Herman was de oudste zoon in een joods gezin van elf kinderen. Na de HBS werkte hij bij de Twentsche Bank, begon een eigen bedrijf in lompen en ging al gauw failliet. Hierna besloot hij journalist te worden en begon daarnaast onder hetzelfde pseudoniem als zijn vader korte schetsen te schrijven, die 'Falklandjes' werden genoemd.

 

In 1893 ging zijn eerste toneelstuk "Dora Kremer" in Rotterdam in première; het was geïnspireerd op Nora van lbsen en werd een flop. Verbitterd door de kritiek schreef hij de eenakter Ahaweros (1894) onder pseudoniem, en stelde tevreden vast dat dit een succes werd.

De SDAP werd in 1894 opgericht, en Heijermans werd in 1895 lid. Hij was een vurig socialist en schreef voor het SDAP-congres in 1898 een propagandastuk Puntje, waarin hij zelf als acteur optrad. Heijermans woonde inmiddels in Amsterdam, waar Ternooy Apèl hem engageerde als huisauteur bij de Nederlandsche Tooneelvereeniging. Voor dit gezelschap schreef hij realistische stukken, die vaak een socialistische boodschap hadden; o. a. Ghetto (1898), Schakels (1903) en De opgaande Zon (1911). In 1900 schreef hij het stuk waannee hij wereldberoemd zou worden: Op Hoop van Zegen.

Van 1907 tot 1912 woonde hij met zijn gezin in Berlijn: hij was diep teleurgesteld door de Nederlandse kritiek, maar hij wilde ook zijn auteursrechten doen gelden op de voorstellingen die daar van zijn werk gegeven werden. Nederland trad in 1912 toe tot de Berner Conventie waardoor auteursrechten internationaal beschermd worden, en dat was voor Heijermans een reden om naar Nederland terug te keren. Hij richtte meteen zijn eigen gezelschap op, De N.V. Tooneelvereeniging, dat tot 1922 heeft bestaan. De laatste vier jaar van zijn leven werkte hij weer als journalist. De socialistische beweging heeft veel aan hem te danken.

 

Op 24 december 1900 voerde de Nederlandsche Toneelvereeninging in de Hollandsche Schouwburg aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam de première op van 'Op Hoop van Zegen'. De hoofdrol, Kniertje, werd gespeeld door Esther de Boer-van Rijk.

Het stuk was een aanklacht tegen de wantoestanden bij de zeevisserij. De kapitalistische reders zouden slecht toegeruste vissersschepen uitzenden, in de hoop dat deze zouden vergaan en zij de verzekeringspenningen konden innen. De bemanning kwam om het leven: 'de visch wordt duur betaald'.

Het stuk had een ongekend succes in Nederland en daarbuiten: het werd gespeeld in Hamburg, Moskou, Wenen, Parijs, Londen, Belgrado, Stockholm, Kopenhagen, tot in New York toe.

Repetitie

Herman Heijermans (1864-1924) werd in 1895 lid van de SDAP en bleef dit tot zijn dood. Zijn toneelstukken beoogden niet het volk te verheffen, maar de gezapige burgerij wakker te schudden. Zij waren een felle, uit het leven gegrepen aanklacht tegen maatschappelijke wantoestanden. Steeds gloorde echter de hoop op een betere toekomst.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.


06/09/2007 last update