Don Juan

De meest legendarische 'vrouwenmagneet' uit de wereldgeschiedenis heeft sinds zijn eerste verschijning in de zeventiende eeuw velen geïnspireerd. Molière schreef een toneelstuk over hem en Mozart baseerde zijn opera 'Don Giovanni' op deze meesterverleider.

Video-fragment uit de opera "Don Giovanni" van W A Mozart. (de aria van Leporello, de knecht)

Don Juan, de vrouwenveroveraar, is een legendarische figuur geworden. De aantrekkingskracht van Don Juan zit misschien in zijn anarchisme. Hij stoort zich aan God noch gebod. Hij is de anarchist die het alleen tegen de wereld opneemt en geen moraal erkent. Dat hij zijn wandaden bovendien begaat op het terrein dat van oudsher met de meeste taboes omgeven is, de erotiek, maakt hem extra gevaarlijk.

 

Stalstudio Theater Vilvoorde speelt 'De Jean' naar 'Don Juan' van Molière in een bewerking van Danny Timmermans
Molières Don Juan, ou Ie Festin de pierre, (Don Juan, of de stenen gast) een prozastuk in vier bedrijven, had weinig succes toen het in 1665 in Franse hofkringen gespeeld werd. Waarschijnlijk ging Molière - na de rel rond Tartuffe - opnieuw te ver bij het afbeelden van de libertijnse Don Juan, al wordt deze aan het eind van het stuk gestraft. Pas in 1813 verscheen de tekst in gedrukte vorm.
Don Juan heeft zeker wat betreft het verhaal en de knechtenrol, veel te danken aan de commedia dell'arte. Maar evenals in zijn overige satirische stukken heeft het stuk een serieuze ondertoon. Het roept vragen op rond de zin van geboden. Het verhaal: Don Juan heeft Dona Elvira uit het klooster gelokt om met haar te trouwen. Maar hij heeft alweer genoeg van haar en gaat met zijn knecht Sganarelle op nieuw avontuur. Hij leidt schipbreuk in Sicilië, waar hij twee boerenmeisjes belooft met hen te zullen trouwen. Maar twee broers van Elvira, Don Carlos en Don Alonso, zijn hem gevolgd om hun zuster te wreken. Maar als Don Juan Don Carlos uit de handen van een roversbende redt, wordt hem nog één keer genade geschonken. Uitdagend nodigt hij het standbeeld van de conimendatore uit ~ die hij gedood heeft toen deze de eer van zijn dochter tegen hem wilde beschermen - om bij hem te komen te eten. Dan gebeuren er vreemde dingen. De vader van Don Juan komt hem waarschuwen niet lichtzinnig te leven. Don Juan doet alsof hij berouw heeft. Dona Elvira komt om een laatste beroep op zijn geweten te doen voordat zij in het klooster verdwijnt. En tenslotte komt het standbeeld, de stenen gast, en vraagt hem berouw te tonen. Als Don Juan dat blijft weigeren pakt het standbeeld hem bij de hand en trekt hem mee de hel in, vergezeld van bliksemschichten en vuur.
De monoloog is afkomstig uit het eerste bedrijf. De knecht Sganarelle heeft zojuist tegen zijn meester gezegd dat diens handelwijze niet juist is. Dan zet Don Juan zijn levensfilosofie uiteen:
Opdracht: Voel jij je ook een Don Juan? Dan is deze monoloog voor jou de juiste keuze! Print de gehele dialoog uit en gebruik deze om je grondig voor te bereiden. In de les en voor de klas zijn er de volgende mogelijkheden:
  • vanaf je plaats oplezen van de monoloog,
  • voor de klas oplezen,
  • je maakt er een toneelstukje van.(gebaren, kleding, rekwisieten?)

[uitprinten voordat je aan je voorbereiding begint]

DON JUAN:

Wat! Jij wilt dat iemand zich bindt aan de eerste de beste die hem het hoofd op hol brengt en dat hij om haar de hele wereld afzweert en nooit meer ogen heeft voor een ander? 't Is fraai om prat te willen gaan op die zogenaamde eer van trouw te zijn en je voorgoed te begraven in één enkele hartstocht en vanaf je jongste jaren dood te wezen voor alle andere schoonheden die ons oog kunnen treffen! Nee, nee, trouw is goed voor dwazen; iedere schoonheid heeft het recht ons te bekoren. Het voorrecht ons als eerste tegen het lijf te zijn gelopen, mag niet de anderen beroven van hun gerechte aanspraken op ons hart. Wat mij betreft, schoonheid brengt mij in verrukking, waar en wanneer ik haar vind, en ik zwicht maar al te graag voor het zoet geweld waarmee ze aan ons trekt. Ook al ben ik verplicht aan een schone, de liefde die ik voor haar koester, verplicht mijn gemoed nog niet de anderen onrecht aan te doen: ik houd mijn ogen open voor iedere verdienst en breng aan elk van hen de tol en hulde waartoe de natuur ons verplicht. Gebeure wat wil, ik kan mijn hart niet weigeren aan wat ik aan lieftalligs zie. Wanneer een mooi gezichtje mij erom vraagt, al had ik tienduizend harten, ik zou ze allemaal verschenken. Wat gaat er van een opkomende verliefdheid niet een onverklaarbare bekoring uit, en alle liefdesplezier ligt in verandering van spijs. Wat een genot om met honderd-en-één complimenten het hart van een jonge schoonheid te vermurwen, van dag tot dag de kleine vorderingen te zien die je maakt, en door middel van gevoelsuitbarstingen, tranen, verzuchtingen strijd te leveren met de argeloze schuchterheid van een hartje dat nog aarzelt de wapens neer te leggen! Om stap voor stap al die kleine hindernissen te nemen die zij steeds weer opwerpt en om alle gewetensbezwaren te overwinnen waar zij zo'n eer in stelt, en haar zoetjesaan daar te krijgen waar wij haar hebben willen. Maar ben je eenmaal heer en meester, dan valt er niets meer te zeggen, niets meer te wensen; heel die mooie hartstocht is voorbij en in de gezapigheid van zo'n soort liefde dommelen wij in, tenzij een nieuwe kandidate onze begeerte opwekt en ons hart de bekoorlijkheden voortovert van weer een nieuwe verovering. Kortom, niets zo heerlijk als te zegevieren over het verzet van een mooie vrouw; in dat opzicht heb ik de eerzucht van de grote veroveraars die onvermoeibaar van overwinning naar overwinning snellen en er niet toe kunnen besluiten hun wensen in te perken. Niets kan de onstuimigheid van mijn verlangens remmen; in mij klopt een hart dat heel de wereld lief kan hebben. En net als Alexander zou ik willen dat er méér werelden waren, om ook daar veroveringen in de liefde te maken.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Samenstelling: Harry Baggen (docent beeldende vorming en ckv 1/2/3 aan SG Groenewald te Stein) en Kees Zonneveld (docent muziek en ckv 1/2/3 aan Christelijke Scholengemeenschap te Buitenveldert. Amsterdam)

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.


06/09/2007 last update