De bekering van Saulus

Je zag in de les over Geertgen tot Sint Jans, dat deze kunstenaar voorop liep met het Kindeke Jezus als lichtbron, een effect dat naderhand nog menigmaal is toegepast.

Caravaggio ontdekte, dat het ook zonder kan. Zelfs nimbussen ontbreken of zijn gereduceerd tot een verwaarloosbaar dun ringetje. Daarentegen werkt hij graag met invallend licht, meestal zonder duidelijk te maken waar het vandaan komt. Om dat licht dramatisch te versterken heb je extra veel donker nodig, vandaar dat zijn werken er zo nachtelijk uitzien.
De bekering van Saulus is geschilderd op een nogal smal verticaal formaat, dat bepaald was door de plaats van het schilderij in de kerk Santa Maria del Popolo in Rome, waar het nog steeds hangt. De schilder heeft van dat formaat uitstekend gebruik gemaakt. Door de verticale beweging komt des te beter uit dat de hoofdpersoon een flinke smak heeft gemaakt. Saulus, zo vertelt ons de bijbel, was een fanatiek bestrijder van het opkomende christendom. Onderweg naar Damascus gebeurt er iets dramatisch: hij hoort Jezus' stem: 'Saul, Saul, waarom vervolgt gij mij?' 'Hem omscheen snellijk een licht van den hemel' staat er vervolgens in de Statenvertaling, en hij wordt ter aarde geworpen en met tijdelijke blindheid geslagen. Het hemelse licht heeft zijn boosaardigheid laten verdampen. Hij bekeert zich en heet voortaan apostel Paulus, maar is toch altijd een tamelijk ongemakkelijk heerschap gebleven.
Voor menig schilder zou dit onderwerp een mooie gelegenheid bieden om met een halftransparante fosforescerende Jezusfiguur aan te komen. Niets daarvan bij Caravaggio, die gelooft in de ondoordringbaarheid der stof. Van rechtsboven valt schijnwerperlicht dat de vormen met messcherpe plastiek doet uitkomen. Het is een momentopname. Saulus ligt nog maar net op de grond. Het paard is geschrokken en moet door een begeleider in bedwang worden gehouden. Zo meteen floept het licht uit en gaat de tocht moeizaam verder. Maar het hoogtepunt in Paulus' leven is vastgelegd. Tevens een hoogtepunt in de schilderkunst. Caravaggio houdt van scherpe tegenstellingen, maar lichaamsdelen zijn nu eenmaal afgerond, dus hij moet overgangen schilderen. Wonderlijk hoe hij op arm, been of wang dan binnen een paar centimeter vanaf een lichte huidkleur via een rode gloed in een zeer donker bruin belandt. Dat zou moeten berusten op waarneming, maar hoe moet je je dat voorstellen, in een atelier vol daglicht? En toch ziet het er zeer geloofwaardig uit.

Samenstelling van het bronmateriaal voor de vaklokalen uitsluitend en alleen ten behoeve van de vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum en het vak ckv vmbo en de kunstvakken uit het profiel C&M. (CKV 2/3 en tehatex) en uit de onderbouw het vak beeldende vorming. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Bron: Kunstschrift 06/3

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten, afbeeldingen ed? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven. In plaats hiervan geven we onder aan de pagina ruimte voor een eigen invulling of verwijzing naar internetpagina's.

19-06-2006