Hout als materiaal voor de beeldhouwer

De Duitse beeldhouwer Tilman Riemenschneider leefde in de middeleeuwen en ontving van verschillende steden in de omgeving van Würzburg (Duitsland) opdrachten om altaarstukken of retabels te maken.

Een altaarstuk of retabel  is een beeldhouwwerk of schilderij gemaakt voor een altaar, de tafel waaraan de priester de mis opdraagt. Op het middelste deel van een altaarstuk is een afbeelding van Christus, Maria of een heilige aangebracht. Op de zijluiken zijn meestal scènes afgebeeld, die betrekking hebben op het leven van de figuur in het midden. Deze scènes zijn zo gerangschikt, dat ze te lezen zijn als een soort stripverhaal. De achterkant van de zijluiken is vrijwel altijd voorzien van afbeeldingen. Met de zijluiken kan het altaar gesloten worden. Soms zijn er aan de onderkant van het altaarstuk panelen bevestigd. Die panelen heten in het Italiaans 'predella's'.

  Een altaarstuk van Tilman Riemenschneider

Tilman Riemenschneider wordt beschouwd als een van de grootste Duitse beeldhouwers uit de middeleeuwen. Weliswaar overladen in het detail wist hij toch de eenheid van de compositie te handhaven, waardoor zijn werk een monumentaal karakter vertoont. Typisch voor zijn figuren is de zachte, soms weemoedige gelaatsuitdrukking. Hij verbleef vanaf 1483 te Würzburg, waar hij aanvankelijk als steenbeeldhouwer werkzaam was aan de kerkportalen van de Mariakapel.

Sinds 1490, het jaar waarin hij zijn eerste grote altaarstuk vervaardigde, werkte hij bij voorkeur in lindehout; schitterend blank hout dat uitstekend te bewerken is. Voor heel wat fijn snijwerk in kerken is lindehout gebruikt. Het snijden en hakken in dit hout gaat overal uitstekend, zelfs de kopse kant geeft geen problemen.

Op latere leeftijd werd zijn werk eenvoudiger waardoor het een grotere rust en lieflijkheid kreeg, wat vooral in zijn madonnafiguren het sterkst uitkomt. Zijn werk is vrijwel nooit gepolychromeerd. Hij werd raadslid (1504) en burgemeester (1520-21) van Würzburg. In 1525 werd hij vanwege zijn steun aan de rebellen in de boerenopstand gevangen genomen en gemarteld. Op 7 juli 1531 overleed Riemenschneider in Würzberg.  


31-12-2009 Vaklokaal Beeldende vorming