De Dam is een van de oudste pleinen van Amsterdam. De Dam is vooral voornamelijk bekend geworden na de Tweede Wereldoorlog, als gedenkplaats voor slachtoffers, nabestaanden en overlevenden.

Het Nationaal Monument op de Dam van Amsterdam bestaat uit een 22 meter hoge zuil op een vierkant voerstuk. Aan de zuil zijn beelden bevestigd:

Aan de voorkant van de zuil zijn vier geboeide mannen afgebeeld. Samen symboliseren zij de ellende en de pijn die de oorlog bracht. Boven deze vier geboeide mannen is een beeld te zien van een vrouw met een kind wat overwinning en een nieuw leven betekent. Het beeld van de bebaarde man staat voor het verzet van de intellectuelen. Aan de andere kant zijn twee beelden van mannen met huilende honden aan hun voeten, dit staat voor het verzet. Er is ook een beeld van een man die zijn handen ten hemel richt, dit stelt het arbeidersverzet voor.

Om de zuil staat een gebogen gedenkmuur waarin elf urnen met aarde, afkomstig van fusillade- en erebegraafplaatsen uit de toenmalige elf provincies, en een urn met aarde van de erevelden uit het voormalig Nederlands-Indië zijn geplaatst. Voor het monument staan nog twee leeuwenfiguren. Het gehele monument is gemaakt uit witte natuursteen of Italiaanse travertin.

De tekst van de dichter A. Roland Holst aan de binnenkant van de gebogen gedenkmuur:

"Nimmer, van erts tot arend, was enig schepsel vrij onder de zon, noch de zon zelve, noch de gesternten. Maar geest brak wet en stelde op de geslagen bres de mens. Uit die eersteling daalden de ontelbaren. Duchtend zijn hoge blik deinsden hun zwermen binnen de wet terug en werden volken en stonden elkander naar het leven, onder nachtgewolken verward treurspel, dat wereld heet. Sindsdien werd geen mens vrij dan ontboden van boven zijn dak, geen volk dan beheerst van boven zijn torens. Blijve ons dat bij, verlost als we werden uit het schrikbewind van een onderwereld. Niet onbeheerst, doch enkel beheerst van boven de wereld blijft vrijheid ons deel"

Aan de voorkant van de muur is Latijnse tekst van J.P. Meerwaldt aangebracht. 

Hic ubi cor patriale monumentum cordibus intus quod gestant cives spectet ad astra dei.

De tekst op de muur met urnen (zie afbeelding)  luidt: 

Aarde, door het offer gewijd, samengebracht uit gans het land, teken tot in verren tijd van heugenis en vasten band. 

De onthulling van het monument vond plaats op 3 mei 1956.

Op 4 mei staat het monument in het middenpunt van de belangstelling als de koningin en andere Nederlandse prominenten kransen plaatsen ter nagedachtenis van de omgekomen Nederlanders in de Tweede Wereldoorlog.

Het is een van de meest bezochte monumenten van Amsterdam, niet alleen vanwege de betekenis, maar ook vanwege de ligging van het monument. De Dam biedt de mogelijkheid voor het herdenken. Er kunnen zich duizenden mensen rondom het monument verzamelen. Het Nationaal Monument is niet alleen een prachtig bouwwerk, het staat ook voor onze nationaliteit. En voor degenen die ons land gediend hebben en er niet meer zijn, dienen wij met groot respect daar, bij dat monument, te herdenken.

Mei 1940 De slag om Den Haag

De Duitsers wisten het vliegveld Ypenburg bij Den Haag in eerste instantie wel te veroveren. Ze konden dat 2000 jaar oude kanaal echter niet oversteken. De Nederlanse pantserwagens op de Hoornbrug hielden stand en de Nederlandse militairen die aan de kant van Rijswijk op de oevers lagen wisten de Duitse (elite) troepen op afstand te houden. De kanonnen van de Calvé fabrieken deden de rest. Het was een ware slachtpartij. De Duitse militairen gaven zich over.

Op 11 mei waren er bij Den Haag bijna 1500 Duitsers krijgsgevangen gemaakt. Meer dan 200 Duitse vliegtuigen waren vernietigd en er waren vele honderden Duitse militairen gesneuveld. De krijgsgevangenen werden afgevoerd naar Engeland, waar ze tot het eind van de oorlog, 1945, zijn gebleven. Terwijl het gebied rond Den Haag door het Nederlandse leger werd heroverd op de Duitsers boden Nederlandse mariniers eveneens felle tegenstand in Rotterdam en lukte het de Duitsers evenmin om de Afsluitdijk te veroveren.

[vergroten]

Woedend vanwege de onverwacht felle tegenstand van het -sterk verwaarloosde Nederlandse leger bombardeerden de Duitsers Rotterdam. Zij dreigden hetzelfde te doen met Den Haag, Amsterdam en Utrecht. Zonder noemenswaardig luchtafweergeschut waren de steden niet te verdedigen. Alleen bij Kijkduin en Loosduinen stonden grote kanonnen.

De slag bij Den Haag is vergeten en dat is jammer, want het was een gevoelige klap voor de Duitsers. Het enorme verlies aan vliegtuigen, de vele doden en gewonden en het feit dat elite troepen waren afgevoerd naar Engeland hebben mede de uiteindelijke afloop van de oorlog bepaald.

Voor de moedige militairen die hielpen bij de verdediging van ons land is in Den Haag een indrukwekkend standbeeld opgericht.

Giordano Bruno

”Er bestaan talloze zonnen en talloze aarden, die allen op dezelfde wijze om hun zon heen draaien. Er is geen enkele reden waarom de ontelbare werelden in het heelal niet bewoond zijn, want een redelijk verstand kan zich onmogelijk voorstellen dat zij, gezien het feit dat zij net als wij de levenswekkende stralen van een zon ontvangen, onbewoond zouden zijn en niet soortgelijke of zelfs betere bewoners kennen als onze aarde.
”Troost u, de tijd zal komen, dat iedereen de zaken zo zal zien als ik ze zie”. Aldus Giordano Bruno, een Dominicaner monnik die voor zijn vooruitziende blik in het jaar 1600 door de kerk als ketter levend werd verbrand op het Campo de' Fiori (bloemenmarkt) in Rome. De sokkel van zijn standbeeld bevat reliefs, die verhalen over zijn proces vanwege zijn ketterse opvattingen en zijn terechtstelling op de brandstapel.

02-01-2010 digischool beeldende vorming