De vorm van het beeld

De vorm van het beeld:

ruimte-innemend of ruimte-omschrijvend

De meest ingewikkelde vormen kan je herleiden tot een opbouw van eenvoudige grondvormen : bol, kubus, kegel. De bol is gesloten naar binnen gericht, moeilijk te combineren met andere vormen. De kubus is de meest toegankelijke stabiele vorm en laat zich het beste aan andere vormen koppelen. Meer dan de andere grondvormen wordt de kubus in de beeldende kunst, architectuur en industriële vormgeving van de 20e eeuw gebruikt. De kegel is weer een gesloten vorm, maar is door zijn puntige gedaante gemakkelijker met andere vormen te verenigen, Kubussen kan je opstapelen in een kist zonder dat er plaats overblijft. Wanneer je een kist met kegels of bollen zou vullen, blijven er altijd tussenruimten over. Die tussenruimten zijn op zichzelf ook weer vormen, Een vorm kan ruimte-innemend zijn. Het volume, dit wil zeggen de grootte die het beeld door zijn hoeveelheid materiaal of zijn massa in de ruimte inneemt, is dan kenmerkend.

Een vorm daarentegen kan ook ruimte-omschrijvend zijn. De vormen ontstaan door holten en leegten in het beeld zijn dan even belangrijk als de vorm van het tastbare materiaal. Ruimteomschrijvende vormen kunnen ook gecombineerd worden met ruimte-innemende vormen.

Aristide Maillol hechtte veel belang aan het volume in zijn beeld “De Middellandse Zee”. Maar de ruimte tussen armen, benen en lichaam is een even belangrijk opbouwend element.

Ruimte-omschrijvende beelden zijn dikwijls gemaakt uit draad of plaatijzer wat een andere techniek vraagt dan ruimte-innemende sculpturen, die dikwijls geboetseerd of gebeiteld zijn. Ruimte-omschrijvende vormen hebben dus minder met de tastzin te maken. Je kan de contouren beter volgen met je ogen.

Stabiles en mobiles

Alexander Calder (1898-1976)

De Amerikaanse beeldhouwer Alexander Calder werd in 1898 geboren in Lawnton, Pennsylvania. Calder groeide op in een familie van beeldhouwers en schilders. Alexander studeerde in 1919 af als ingenieur. Vanaf 1922 volgde hij tekenlessen.

In 1926 maakte Calder een reis naar Parijs, dat in die jaren nog het middelpunt van de kunstwereld was. In Parijs ontstonden de eerste draadsculpturen van Calder. In Parijs ontmoette Calder de Spaanse surrealist Joan Miró, waarmee hij een langdurige vriendschap sloot.

Aan het begin van de jaren dertig ontstonden de eerste door motoren in beweging gehouden, uit geometrische vormen samengestelde sculpturen. Een jaar later exposeerde Calder kunstwerken zonder beweging. Hiervoor bedacht de kunstenaar Jean Arp de naam "stabiles". Calder nam deze term over.
In de jaren dertig ontwikkelde Calder zijn mobiles verder. De latere werken van Alexander Calder hebben monumentale formaten. Voor de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1937 ontwierp Calder voor het Spaanse paviljoen een fontein. Alexander Calder overleed in november 1976 in New York.

03-01-2010 digischool (Calder in Insel Hombroich, Maillol in museum d'Orsay)