Maarten van Heemskerck
Maarten van Heemskerck vertrok in 1532 naar Rome, gestimuleerd door het voorbeeld van Jan van Scorel, in wiens Haarlemse atelier hij enige jaren had gewerkt. Van Heemskerck kreeg onderdak bij een kardinaal, een vertrouweling van de Nederlandse paus Adrianus VI. Zeker tot 1536, misschien zelfs tot begin 1537, bleef hij in Rome.

Bekijk de hele afbeelding door horizontaal te scrollen  Landschap met de ontvoering van Helena

Op geen ander schilderij uit de Nederlanden is ooit de antieke Oudheid op zo'n uitvoerige en fantasievolle wijze tot leven gewekt. Het werk is van een spectaculair formaat dat we eerder bij een fresco zouden verwachten. Waarschijnlijk is het dan ook voor een rijke Italiaanse opdrachtgever gemaakt. Ongebruikelijk voor die tijd is het feit dat een landschap, op een Nederlandse wijze weergegeven in de vorm van een weids panorama in vogelvlucht, zo'n prominente rol speelt.

de Kolos van Rhodos

De fantasie komt vooral tot uitdrukking in het on-Italiaanse, fantastische berglandschap op de achtergrond en in de toevoeging, eveneens op de achtergrond, van enkele wereldwonderen die zich buiten Italië hadden bevonden: de tempel van Diana in Ephese en de als vuurtoren dienende kolos van Rhodos.

Het hele landschap dient als de plaatsbepaling van het verhaal dat op de voorgrond is uitgebeeld: Paris' ontvoering van Helena, de echtgenote van Menelaos van Sparta. Van een ontvoering is echter nauwelijks sprake. Volgens het verhaal had Venus Paris immers toegezegd dat Helena onmiddellijk verliefd zou worden. Het paar begeeft zich te paard naar de Trojaanse schepen, terwijl ook schatten uit Helena's paleis worden ingescheept. 

En net als de schoonheid van Helena, was ook de pracht van de antieke wereld gedoemd tot ondergang. Die sombere afloop lijkt te worden aangekondigd door de vervallen bouwwerken, de brandende schepen op zee, de dreigende wolkenlucht en de zich prominent tegen de hemel aftekenende regenboog, het teken van God na de zondvloed en een gebruikelijk motief bij voorstellingen van het Laatste Oordeel.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van bevo. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven: 


03/03/2004 update digischool beeldende vorming