Jan Thijs (1622-1653) Bibliotheca Thysiana
Thijs is beter bekend onder zijn verlatijnste naam Johannes Thysius, zoals in 17e-eeuwse geleerdenkringen gebruikelijk was. Het gaat hierbij in zijn totaliteit om niet meer dan zo'n 2200 boeken met daarbij nog een verzameling van circa 5 tot 6000 pamfletten. De Bibliotheca Thysiana is de enige openbare boekenverzameling die in de 17e eeuw als bibliotheek werd gebouwd.
Thysius, telg uit een bemiddeld Vlaams koopmans- en geleerdengeslacht, werd in Amsterdam geboren nadat zijn familie in de nasleep van de val van Antwerpen naar de Republiek was uitgeweken. Na het voortijdig overlijden van zijn ouders werd hij opgenomen in het huisgezin van zijn oom. Thysius ging vervolgens in Leiden naar de Latijnse school en daarna naar de universiteit ter plaatse om er rechten te studeren. Hij behaalde in Leiden zijn doctorsbul en was hij klaar voor een maatschappelijke carrière.
Daarvan is het echter niet gekomen, want hij stierf in oktober 1653, amper 31 jaar oud. Thysius' doodsoorzaak is niet bekend, maar dat hij zijn einde voelde naderen blijkt uit het feit dat hij enkele dagen voor zijn overlijden een testament liet opmaken, waarin hij bepaalde:
"dat mijn biblioteeq door mijn neeff joncher Marcus du Tour zal werden geemployeert tot publycke dienst der studie."
Niet helemaal duidelijk is wat hij daarmee precies bedoeld heeft: gebruik door geleerden, studenten, Leidse burgers? Hoe dit ook zij, met een legaat van 20.000 gulden voor de bouw van een bibliotheek verrees vijf jaar na zijn dood aan het Rapenburg een voor die tijd modern bibliotheekgebouw, een ontwerp van de Leidse stadsarchitect Arent van 's Gravesande, tevens bouwheer van de Leidse Lakenhal. Een aardige bijkomstigheid is dat de architect toen reeds rekening hield met de schadelijke invloed van zonlicht op de perkamenten folianten. Het merendeel van de ramen is op het noorden gericht!
Het interieur werd volgens de toenmalige, allermodernste bibliotheeknormen ingericht: een leestafel in het midden waarop de folianten konden worden ingezien en geraadpleegd met daaromheen - achter balustrades - de boekenkasten. Een bibliothekarus reikte de delen op aanvraag aan.
Ter aanvulling van de collectie had Thysius tevens 300 gulden per jaar nagelaten. De 2200 folianten vormden voor het midden van de 17e eeuw een tamelijk uitgebreide verzameling. Thysius had dan ook door de omvangrijke erfenis van zijn ouders niet op de kleintjes hoeven letten. Hij was in staat geweest zo ongeveer alles te kopen wat hij wilde, vooral op de talrijke veilingen van geleerdenbibliotheken die in Leiden werden georganiseerd. Veel van zijn boeken hebben dan ook een interessante 'komaf'.
Wat Thysius tijdens zijn korte leven tot stand heeft weten te brengen, was een typische humanistenboekerij. Men treft hierin werken aan van de grote klassieke schrijvers en deze in de beste edities, met daarnaast een brede selectie van boeken over de belangrijkste kennisgebieden van de Renaissance, over theologie, filosofie, medicijnen, wis- en natuurkunde, rechten, geschiedenis, aardrijkskunde en de letteren. Thysius' bibliofiele belangstelling komt ook nog eens tot uiting in een reeks kostbare geïllustreerde werken die hij vooral om hun indrukwekkende uiterlijk moet hebben aangeschaft. Men mag rustig stellen dat de 17e-eeuwse geleerde en bibliofiel elkaar overduidelijk in de Bibliotheca Thysiana hebben gevonden.
Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van kunstvakken 2 vmbo. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Geraadpleegde bron: Cultuurbericht Voorjaar 2002 Steven Moors: Een meer dan ongewone Leidse boekenverzameling. Groepsrondleidingen: 071 5272810
Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven
11/30/2010 update
