|
De neiging tot specialiseren |
| Die schilders van het Protestantse Holland, die neiging noch talent hadden voor het portretschilderen, moesten het wel opgeven in hoofdzaak op bestellingen te rekenen. Anders dan bij de kunstenaars van de Middeleeuwen of de Renaissance, moesten zij eerst op goed geluk, bij voorbaat hun stukken schilderen en dan zien er kopers voor te vinden. Wij zijn aan deze stand van zaken thans zo gewend, wij vinden het zo vanzelfsprekend, dat een kunstenaar iemand is, die er in zijn atelier, dat propvol staat met schilderijen die hij wanhopig tracht te verkopen, op los schildert, dat wij ons de verandering, die zijn positie had ondergaan, nauwelijks kunnen voorstellen. In zeker opzicht zijn de kunstenaars misschien blij geweest om van die vaste begunstigers af te zijn, die zich met hun werk bemoeiden en die hen soms wel zullen hebben getiranniseerd. |
| Maar deze vrijheid was duur gekocht. Want, in plaats van met één enkele vaste klant, had de kunstenaar nu te maken met een nog tirannieker meester - de eventuele koper: het publiek. Hij moest of op de markt of de kermis gaan staan, om daar zijn waren te venten, of vertrouwen op tussenpersonen, schilderijhandelaren, die hem van deze last onthieven, maar die zo goedkoop mogelijk wilden inkopen om met winst te kunnen leveren. Bovendien was er een hardnekkige concurrentie; er waren heel wat kunstenaars in iedere Hollandse stad, die hun schilderstukken in de kraampjes tentoonstelden en de enige kans voor de kleinere meesters om bekend te worden was zich op één bepaald gebied of 'genre' te specialiseren. Het publiek hield ervan - wat het ook nu nog doet - te weten wat het kreeg. Als een schilder eenmaal naam had gemaakt, b.v.: als een meester in 'veldslagen', was het waarschijnlijk, dat hij ook meestal veldslagen zou verkopen. Als hij succes had gehad met landschappen bij maanlicht, was het veiliger daar maar bij te blijven en nog meer maanlichtlandschappen te schilderen. |
|
Simon de Vlieger
Een van de oudste specialisten voor het zeestuk is Simon de Vlieger (1601-1653). Hij toont hoe de Hollandse kunstenaars de stemming van de zee met bewonderenswaardig eenvoudige en pretentieloze middelen konden weergeven. Deze Hollanders waren de eersten in de geschiedenis der kunst, die de schoonheid van de lucht ontdekten. Zij hadden niets dramatisch of 'treffends' nodig om hun stukken interessant te maken. Zij gaven eenvoudig een stukje van de wereld weer, zoals dat hun voorkwam, en ontdekten, dat men daar een even bevredigend schilderij van kon maken als van een of andere illustratie uit een heldenverhaal of van een grappig onderwerp. |
| Zo gebeurde
het, dat de neiging tot specialiseren, die in de
Noordelijke landen al in de zestiende eeuw was begonnen, in de zeventiende
nog verder werd doorgevoerd. Sommige van de geringere schilders waren er
tevreden mee eenzelfde soort schilderijen telkens te herhalen. Het is wââr,
dat zij zodoende hun vak tot een graad van perfectie opvoerden, die onze
bewondering afdwingt. Deze specialisten waren dus wel degelijk
specialiteiten. De schilders van vissen wisten hoe zij de zilverachtige toon
van de schubben met een virtuositeit, die menig meer universeel meester zou
beschamen, konden weergeven en de zeeschilders werden niet alleen zeer
bedreven in het schilderen van golven en wolken, maar zij waren zodanige
experts in de nauwkeurige afbeelding van schepen en van tuigage, dat hun
stukken nog steeds als waardevolle historische documenten beschouwd worden
voor de tijd van de heerschappij ter zee van Nederland en Engeland.
Vaklokaal CKV-2 digitale school Samenstelling bronmateriaal uitsluitend en alleen ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het algemeen deel voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.
|
