|
|
|
|
Verandering van smaak |
|
| Rond 1690 trof de 24-jarige schilder Gerard de Lairesse de ergste handicap die een kunstenaar kan krijgen: De Lairesse werd blind. De voormalige schilder stortte zich op de kunsttheorie, waarover hij veel voordrachten hield en waarover hij twee, voor die tijd toonaangevende boeken schreef Grondlegginge der tekenkonst (1701) en Het groot schilderboek (1707). | |
| Met name in die laatste publicatie maakte De Lairesse gehakt van de schilders uit de Gouden Eeuw. Kunst was te verheven om zich bezig te houden met boeren, soldaten en burgermeisjes. Afbeeldingen van ongepast gedrag van ordinaire types hoorden niet aan de wanden van de stadspaleizen van de elite te hangen. Hij bestempelde het als onkruid, dat volgens hem helaas moeilijk uit te roeien was. Kunstenaars dienden een voorbeeld te nemen aan hun meer klassieke voorgangers die onderwerpen als heiligen, mythen en fabels kozen en daarmee lichtende voorbeelden stelden. | |
| Eind
zeventiende eeuw veranderde het nodige in de schilderkunst. Werken
van meesters als Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Johannes Vermeer
waren vaak Hollandser dan Hollands: drinkgelagen, boerentaferelen.
landschappen, portretten van schuttersgilden. Ze ontstonden niet toevallig
in een tijd dat de jonge republiek der Nederlanden moest knokken voor haar
bestaan.
Verwacht zou mogen worden, dat de natie toen deze eind zeventiende eeuw eenmaal internationaal erkend was, die eigenheid in de kunstuitingen zou koesteren. Het tegendeel was echter het geval: de nieuw verworven internationale reputatie vroeg kennelijk om een aansluiting bij de heersende modes van elders. Vooral de smaak aan het Franse en Britse hof vormde daarbij een richtsnoer. |
|
| Op portretten uit de Gouden Eeuw poseerden mannen in weliswaar kostbaar, maar eenvoudig ogend zwarte zijde (met witte kragen en manchetten) voor een neutrale achtergrond. In de periode daarna werden ze afgebeeld als dandy's in zeer elegante kleding. De rijkdom moest van het doek afspatten. Ook de achtergronden moesten het verworven aanzien uitstralen: paleisachtige vertrekken of weelderige landschapsparken waren het populairst. | |
| Andere genres
veranderden op een soortgelijke manier. Bijna geen enkele schilder
haalde het nog in zijn hoofd om op een stilleven bedorven fruit of
verdorde bloemen af te beelden. Het mooiste van het mooiste was voortaan
nog niet mooi genoeg. Een Hollandse polder met een vervallen boerderijtje
en een molen was nauwelijks meer denkbaar als onderwerp. Daarvoor in de
plaats kwamen arcadische droomlandschappen met heuvels, watervallen en
kastelen.
De brede penseelstreek van Rembrandt, zijn werken met spatels en zelfs vingers raakten hopeloos uit de mode. Voortaan zetten fijnschilders de norm. Zelfs vlak voor een kunstwerk staand mocht een toeschouwer niet kunnen onderscheiden hoe de maker precies te werk was gegaan. Tegelijkertijd werden de kleuren op het palet lichter, zeker in vergelijking met de donkere voorkeur van Rembrandt.
Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel cultuur en maatschappij voor havo en atheneum. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven.
|
