CKV-2/Opdracht 3.3.E
Burgerlijke Cultuur van de 17e eeuw. VWO 5
Stadhuis op de Dam (1648/65), thans Koninklijk Paleis
Samenstelling: 12-17-2014 H v Oirschot. St Janslyceum Den Bosch
De Burgerzaal
De Burgerzaal op de eerste verdieping, bereikbaar via een trappehuis achter de Vierschaar, was een openbare ruimte waar burgers elkaar konden ontmoeten. Maar de ruimtelijke werking van de reusachtige ruimte deed de bezoeker reeds vanaf de trap versteld staan. De zaal heeft ideale verhoudingen: lengte 120, breedte 60 en hoogte 90 voet (1 voet = 28,3 cm). Naar voorbeeld van de Romeinse basilica komen twee gestapelde pilasterstellingen voor. De zuilenrijen dragen een vrij donker tongewelf.
Op de marmeren vloer zijn twee halfronden van de aarde (het westelijk en oostelijk halfrond) en de noordelijke sterrenhemel ingelegd. De zuidelijke sterrenhemel zou op het plafond komen, maar dat is er nooit meer van gekomen (de huidige beschilderingen zijn begin-18de eeuws). De mens staat zo letterlijk in het middelpunt van het universum en kan over de wereld dwalen, zoals de zeilschepen van Amsterdam dat in de 17de eeuw deden.
Via het trappenhuis komt men via de oostelijke toegang de Burgerzaal binnen. Boven de oostelijke toegang zetelt de stad Amsterdam met palmbladeren en olijftakken in haar hand. Aan haar voeten heeft zij twee leeuwen en zij wordt geflankeerd door twee vrouwen die voor wijsheid en kracht staan.
relief Oostelijke toegang
De westelijke toegang leidt naar de gerechtelijke vertrekken, zoals de Schepenzaal. Boven deze toegang is dan ook de personificatie van de Gerechtigheid uitgebeeld, die Hebzucht en Nijd vertrapt (resp. met ezelsoren en slangenhaar), geflankeerd door Straf en Dood (resp. als een geraamte en als een vrouw met een knieverbrijzelaar). Daarboven torst Atlas de wereld.
relief Westelijke toegang en Atlas.
In de hoeken van de zaal, boven de toegangen naar de galerijen, zijn twee maal de vier elementen aarde, water, lucht en vuur uitgebeeld, de bouwstenen van het universum. Het motto van de zaal is dus het universum, waarvan Asterdam het middelpunt is.
1. Verklaar de naam "Burgerzaal"
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
2. Verklaar de ligging binnen het grote geheel.
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
3. Verklaar waarom er sprake is van ideale verhoudingen.
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
4. Waarom is de Romeinse basilica als voorbeeld gebruikt ?
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
5. Welke kenmerken van de basilica zie je in de afbeelding terug ?
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
6. Wat moesten de afbeeldingen op de vloer samen met de afbeelding van de zuidelijke sterrenhemel op het plafond uitdrukken ?
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
7. Binnen dit geheel is de aarde het middelpunt: het oude Ptolemeische stelsel. Wat had Copemicus al een tijd ontdekt ?
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
