het zuidelijk zonlicht

Een stel Utrechtse schilders volgde de moderne stijl van Caravaggio na, wiens clair-obscur en de realistische vormgeving het voornaamste kenmerk werd van deze 'Utrechtse Caravaggisten'. Toch hebben de buitenlanders in Italië niet alleen geprofiteerd, ze hebben er ook een heel eigen genre tot grote bloei gebracht, het landschapschilderen dat in de 17e eeuw de voornaamste produktie zou worden van de zogenaamde 'Italianisanten'.
Eigenlijk was de kiem voor deze ontwikkeling al in de 17e eeuw gelegd. Een van de artistieke toeristen in Rome bleef toen merkwaardig onaangedaan door de wonderen van de oudheid. Dat was Pieter Bruegel, die in 1553 de Eeuwige Stad had bezocht. Eerst was hij door Frankrijk getrokken en had de boot genomen naar Zuid-Italië. In het puntje vm het schiereiland aangekomen, tekende hij een gezicht op Reggio di Calabria, vôôr de verwoesting van de stad door de Turken in 1552. Toen maakte hij de oversteek naar Sicilië en schetste een panorama van Messina. Via Napels reisde hij daarop naar Rome, waar hij wel de boten op de Tiber tekende en de heuvels van Tivoli, maar niet de antieke beelden. Bruegel was en bleef een landschapschilder.

Cornelis van Poelenburch: Landschap met de vlucht naar Egypte 1625

De grote doorbraak van de eigen stijl van de 'Nederlandse Italianiserende landschapschilders' kwam ongeveer in 1620 tot stand. In Rome werkte toen al ruim 40 jaar de Antwerpenaar Paul Bril, die aanvankelijk landschaps-achtergronden in fresco's schilderde, maar die rond 1600 ook ezelschilderijen maakte van landschappen met herders en vee tussen ruïnes in een zuidelijke zonlicht  Dit genre nam Cornelis Poelenburch over toen hij in 1617 in Rome arriveerde en zijn uitgewogen komposities met hun zuidelijke sfeer zouden door alle latere Italianisanten nagevolgd worden.

De meesten die in Italië eenmaal het 'gouden licht' gezien en geschilderd hadden, bleven de Italianiserende trant na terugkeer in Nederland trouw. Daar werd hun 'zuivere en heldere wyze van lantschapschilderen' zeer geliefd naast de typisch Hollandse richting. Een kunstenaar als Albert Cuyp, die nooit Italië bezocht had, schilderde zelfs sinds 1640 zijn landschappen met een zuidelijke lichtval.

Samenstelling bronmateriaal ten behoeve van het nieuwe vak ckv-2 uit het profiel cultuur en maatschappij voor havo en atheneum.  Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij niet geven:


02/17/2010 update