Saline Royale / Arc-et-Senans

De Saline Royale van Arc-et-Senans is een industriële ondernemig uit de 18de eeuw, ontworpen door Claude-Nicolas Ledoux. De Saline, was oorspronkelijk bestemd voor de zoutproduktie en was destijds van groot economisch belang.

De Saline, die op een originele wijze functioneerde en een uitzonderlijke architectuur heeft, geeft eveneens de filosofische gedachten van de architect weer, die een ideale stad wilde ontwerpen. Claude-Nicolas Ledoux, een helderziend en stoutmoedig architect, een utopist, heeft een stad bedacht, die als een commune werkt, waar de arbeider in gesloten kring met z’n gezin kan leven en « behoed is tegen de uitspattingen en de wensen die de dagen verkorten van degenen, die temidden van verzoekingen leven.»

Ledoux heeft een ideale stad, Chaux genaamd, gepland rond een zoutziederij. Slechts een aantal gebouwen zijn daadwerkelijk gerealiseerd. Deze gebouwen zijn tot stand gekomen tussen 1775 en 1779. Ze bevinden zich in een halfronde opstelling. Opdrachtgever was Lodewijk XV en vervolgens Lodewijk XVI. De koninklijke familie heeft veel verdiend aan de verkoop en belastingen op zout.

De horizontale as met in het midden de direcruerswoning en aan weerskanten fabrieksgebouwen bestemd voor de winning van zout. De nabij gelegen bossen van Chaux leverden de noodzakelijke brandstof.
De gebouwen die bestemd waren voor de winning van zout staan op een horizontale as. Deze as zou worden geflankeerd door twee halve cirkels, zodat er een ovaal grondplan ontstaat. De halve cirkels zouden worden gevormd door de oriëntatie van de gevels van de gebouwen. Ze zijn opgebouwd uit parallel lopende halve ringen. Enkel in het zuiden is de binnenste ring daadwerkelijk tot stand gekomen. Het gebouw dat tegenwoordig dient als toegangsgebouw was bedoeld voor rechtspraak en als gevangenis en huis van de wacht. Ook de gwzamenlijke  oven en de wasplaats waren er gevestigd.

De directeurswoning bevond zich tussen twee langgerekte fabrieksgebouwen in. De directie zetelde op de begane grond en de eerste verdieping van dit gebouw. Er was een praktische reden voor deze opstelling. Diefstal van het kostbare zout werd op deze wijze zoveel mogelijk voorkomen. Gaten in de muren van de directeurswoning zorgen ervoor dat de arbeiders vanuit meerdere hoeken bekeken konden worden. Hierdoor werden de arbeiders aangespoord tot hard werken en 'goed' gedrag. Na lange dagen hard werken was privacy hun evenmin toebedeelt. Zij deelden met het gezin één kamer. Meerdere gezinnen deelden één keuken. De overige gebouwen die een halfronde cirkel vormen dienden als werkplaatsen, pakhuizen en arbeiderswoningen.
Arc-et-Senans is een bijzonder voorbeeld van stadsplanning, gevoed door eeuwenoude opvattingen over de ideale stad. Geometrische vormen waren al eeuwenlang geliefd in verhandelingen en ontwerpen over idealistische stadsplanning. Verhandelingen over de ideale stad gaan terug tot en met de oudheid. Sinds Alberti (1404-1472) werd de cirkel en de bolvorm als volmaakt en goddelijk beschouwd.
Samenstelling van het bronmateriaal voor de vaklokalen uitsluitend en alleen ten behoeve van de vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum en het vak ckv vmbo en de kunstvakken uit het profiel C&M. (CKV 2/3 en tehatex) en uit de onderbouw het vak beeldende vorming. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Foto's Harry Baggen

Meer op www.salineroyale.com

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten, afbeeldingen ed? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven. In plaats hiervan geven we onder aan de pagina ruimte voor een eigen invulling of verwijzing naar internetpagina's.

11-07-2005