'Familistère'

Hoe voorbeeldig Fourier's ideeën waren liet de Noordfranse kachelfabrikant Godin vanaf 1859 zien, toen bij woningbouw voor zijn arbeiders als een noodzakelijk, en uiteindelijk zeer rendabel deel van zijn totaal gèinvesteerd kapitaal ging beschouwen. Jean Baptiste André Godin (1817-1888) stichtte in 1848 zijn fabriek aan de Oise in het dorp Guise. 

Elf jaar later startte hij met de bouw van een gesloten woonblok voor zijn arbeiders, met een glaskap over de binnenplaats, waar vanuit de, in drie lagen gelegen woningen, via galerijen te bereiken waren. Als in 1877 de derde vleugel is voltooid, heeft zijn arbeidershuisvesting het aanzien van een Phalanstère. 

In twee opzichten verschilt zijn arbeiderspaleis nogal drastisch met dat van Fourier: 

  • in de eerste plaats was de kachelfabriek de ekonomische basis, dus bestond er geen gesloten huishouding zoals Fourier propageerde. 
  • In de tweede plaats steunde de interne organisatie in Godin's schepping op de autonomie van het gezin. 

Dit onderscheid maakte Godin ook duidelijk door zijn arbeidspaleis geen Phalanstère maar 'Familistère' te noemen.  

Maar bijzonder was deze Familistère wel, vooral omdat de gemeenschappelijke voorzieningen wedijverden met die van Phalanstères, er waren crèches, speeltuinen, scholen, gymnastieklokalen, vergader- en theaterruimten (tot en met de jaren dertig kwam er haast iedere week een toneelgezelschap uit Parijs), een ' badhuis, zwembaden, stallen, een abattoir, een keuken met een restaurant en een café. 

Daarnaast bestond er een koöperatieve winkelvereniging, een ziekenfonds en een pensioenfonds. Op de acht hektare grond waren parken aangelegd met een muziektent en er was plaats voor moestuinen. Van 1880 tot 1939 heeft er zelfs een door Fourier gepropageerde, maar zeer schimmige vorm van arbeiderszelfbestuur bestaan.

Fourier was echt niet de enige die met dergelijke ideeën aan was komen dragen, maar Godin die zich van arbeid wilde verzekeren koos die van Fourier en, zoals dat gaat, nam er maar enkele facetten van over. De Harmonie van Fourier was aantrekkelijk omdat deze een kontroleerbare, haast mathematisch gekodeerde orde voorstelde.

Samenstelling van het bronmateriaal voor de vaklokalen uitsluitend en alleen ten behoeve van de vak ckv-1 uit het algemeen deel  voor havo en atheneum en het vak ckv vmbo en de kunstvakken uit het profiel C&M. (CKV 2/3 en tehatex) en uit de onderbouw het vak beeldende vorming. Meewerken aan deze site? Opsturen via e-mail is voldoende. Bron Kunst in zicht. 

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten, afbeeldingen ed? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiele vergoeding kunnen wij helaas niet geven. In plaats hiervan geven we onder aan de pagina ruimte voor een eigen invulling of verwijzing naar internetpagina's.

05-03-2007