Toets Moderne Havo
Lees eerst de hele vraag goed door en begin dan pas aan het beantwoorden van de subvragen. Kijk goed over welke afbeelding/ fragment de vraag gesteld wordt geef altijd een antwoord.
Veel succes!
Vraag1
Lees onderstaande tekst
De jaren tien en twintig werden duidelijk gevoeld als het begin van een nieuw tijdperk. Overal in Europa waren kunstenaars, vormgevers en architecten enthousiast bezig om nieuwe ideeën uit te dragen en vorm te geven.
Kunstenaars keerden zich op verschillende manieren af van een traditionele weergave van de natuur, architecten zochten naar nieuwe mogelijkheden om ruimte vorm te geven.
Velen wilden een bijdrage leveren aan de opbouw van een nieuwe maatschappij.
In de eerste helft van de 20ste eeuw is in de kunsten een breuk te zien met het verleden.
Vraag 1a (8 punten)
Welke historische gebeurtenissen gaven aanleiding tot deze wens om te breken met het verleden? Noem er twee en leg uit waarom.
Vraag 1b (8 punten)
Op welke manieren wordt in de verschillende kunstuitingen de breuk met het verleden gemaakt? Geef twee voorbeelden op het gebied van twee verschillende disciplines (beeldende kunst, dans, muziek of architectuur) en leg uit wat er verandert.
Vraag 2
lees de onderstaande tekst en bekijk afbeelding 1
Academisme versus avant-garde
De beeldende kunstenaar van de Cultuur van het Moderne wijst de opleiding (Academie) uit de 2e helft van de 19e eeuw af en zoekt nieuwe wegen om het publiek voor zijn werk te interesseren.
Academisme en avant-garde: een tegenstelling
Vanzelfsprekend is het academisme niet los te zien van het kunstonderwijs aan de academies van beeldende kunst in de negentiende eeuw. Kunstenaars, die wij nu als academisten bestempelen, lieten zich voorstaan op de vakbeheersing die het resultaat was van het tekenonderricht aan de kunstacademies. De academies van beeldende kunsten in Europa stonden met hun lesmethoden garant voor een opleiding die talentvolle leerlingen bijbracht hoe ze een algemeen geldig schoonheidsideaal moesten uitbeelden. De ideale schoonheid was meetbaar, zo was de heersende opvatting. Schoonheid was terug te voeren op de beheersing van de juiste proporties, die de renaissancekunstenaars hadden herontdekt bij de bestudering van de resten van de klassieke oudheid. Gewapend met die kennis - de leer van de proporties en het perspectief - moest men de studie voortzetten aan de hand van gipsafgietsels naar Griekse en Romeinse beelden, en vervolgens aan de hand van het menselijk lichaam. Dit was de beste leerschool voor een aankomend kunstenaar. Alleen om die reden had Lodewijk XIV aan zijn Koninklijke Academie (Académie Royale des Beaux-Arts) toestemming verleend om naar naakt model te werken.
Gaandeweg ontwikkelden sommige academies in Europa zich tot een bolwerk van conservatisme, waar nieuwe ontwikkelingen zorgvuldig buiten de deur werden gehouden. De avantgarde-kunstenaars zouden aantonen dat het academische kunstonderwijs niet in staat was de vooruitgang op de voet te volgen. Ten slotte zou het kunstonderwijs als knellend en ontoereikend worden gezien.In geen enkel opzicht droeg het bij tot de ontplooiing van een jonge kunstenaar.
afb. 1 Les demoiselles d'Avignon van Pablo Picasso
Vraag 2a 6 punten
Geef aan waarom het schilderij van Picasso behoort tot de avant garde. Noem 3 dingen die afwijken van de academische regels.
Dit schilderij is de voorloper van het Kubisme
Vraag 2b 4 punten
Welke kenmerken van het kubisme zijn al te herkennen in dit werk? Noem er twee
Vraag 2c 4 punten
Door welke cultuur heeft Picasso zich laten inspireren bij het maken van dit werk. Geef ook aan waar je dat in het werk kan zien.
Vraag 2d Meerkeuzevraag(2 punten)
Welke rol speelde het primitivisme in de moderne kunst:
a. Onder invloed van het primitivisme ontstond er een open geesteshouding bij kunstenaars die leidde tot een versobering in het gebruik van de beeldende middelen.
b. De invloed van het primitivisme blijft beperkt tot het gebruik van bepaalde vormen, kleuren en voorstellingen.
c. De invloed van het primitivisme is ontstaan door het zoeken van kunstenaars naar een nieuwe vormentaal als protest tegen de complexe westerse cultuur.
Vraag 3
Lees de onderstaande tekst en bekijk de afbeeldingen
Ballets Russes PARADE
Op 18 mei 1909 introduceerde Sergei Pavlovitsj Diaghilev zijn Ballets Russes in het Theâtre du Chatelet in Parijs. Een hele avond ballet was toen geen zaak waar reikhalzend naar werd uitgekeken, maar het succes was overweldigend. Parijs raakte volledig in de ban van alles wat door Diaghilev werd samengebracht. Het is het jaar van 'Parade', een hoogtepunt van de Ballets Russes. Dit ballet was een gezamenlijk produkt van Erik Satie (muziek), de toen kubistisch werkende Picasso, Leonid Massine (choreografie) en de schrijver Jean Cocteau. Het idee voor 'Parade' was afkomstig van Cocteau.
Het verhaal van de voorstelling gaat over een reizend "music-hall"-theater. Managers proberen de aandacht van het publiek op straat te trekken en tonen alvast enkele voorproefjes uit de show: een Chineese goochelaar, een Amerikaans meisje en enkele acrobaten.
Amerikaanse manager in 'Parade', 1917
Drie monstrueuze managers maken propaganda. Ze praten in hun verschrikkelijke taaltje met elkaar, opdat de menigte de parade als een voorproefje op wat er binnen volgt zal beschouwen, en proberen dat op grove manier aannemelijk te maken. Niemand gaat naar binnen. Na het laatste nummer van de parade zakken de uitgeputte managers de een na de ander in elkaar. De Chinees, de acrobaat en het kleine meisje komen uit het verlaten theater. Als zij de grote inspanning en de instorting van de managers zien, proberen zij op hun beurt uit te leggen dat de voorstelling binnen plaatsvindt.'
Op het bovenstaande plaatje zie je de afbeelding van het voordoek door Picasso. De vormgeving van het voordoek verschilt sterk van die van de kubistische decors en kostuums die Picasso voor deze voorstelling ontwierp. Het kostuum van de Amerikaanse manager laat maar weinig bewegingen toe. De danser kan eigenlijk niet veel meer dan stampvoeten. Dat is dan ook de beweging die de choreografie voorschrijft.
Vraag 3a (4 punten)
Noem twee verschillen in de vormgeving tussen het voordoek en die van de decors en kostuums in de rest van de voorstelling.
Vraag 3b ( 4 punten)
De Amerikaanse manager op de bovenstaande afbeelding is herkenbaar als Amerikaans en als een persoon die reclame maakt en aandacht trekt. Geef voor beiden een argument
In de muziek van Parade maakt Satie gebruik van bijzondere instrumenten zoals een typmachine, een sirene en een pistool.
Vraag 3c (2 punten)
Bij welke kunstvorm en stroming uit deze tijd sluit deze keus van instrumenten aan ?
De balletvoorstelling heeft een montageachtig karakter met snelle wisselingen van sfeer en muziek.
Vraag 3d (4 punten)
Leg uit waarom deze opzet goed in de tijd past.
Geef aan waarom
Vraag 4
Lees onderstaande tekst
Mondriaan heeft van 1917 tot 1925 behoord tot de Stijl; een groep kunstenaars en vormgevers die zich bezighielden met vernieuwingen in kunst en vormgeving en daarover publiceerden in het tijdschrift de Stijl. Hun ideeen waren gericht op het spirituele en hadden als doel: de zuivere beelding in kunst om zo bij te dragen tot een betere wereld.
Vraag 4a (8 punten)
Leg aan de hand van de bovenstaande 4 schilderijen (en eventueel ook ander werk) van Mondriaan uit wat er verandert in zijn werk in de loop van de jaren.Noem daarbij zaken rond vormgeving en voorstelling.
Gerrit Th. Rietveld
In 1924 ontwierp Gerrit Th. Rietveld (1888-1964), in Utrecht een woonhuis voor Truus Schröder-Schräder. Haar man was pas gestorven en ze had besloten voor zich zelf en haar drie kinderen een kleiner huis te laten bouwen. Ze schakelde Gerrit Rietveld in, die ze goed kende van een eerdere verbouwing. De nieuwe woning kwam aan het eind van een in bruine baksteen opgetrokken huizenrij te staan, aan de rand van Utrecht
het Rietveld-Schröderhuis
Rietveld was van oorsprong meubelmaker in Utrecht- Hij begon in 1911 in de avonduren een architectenopleiding bij de architect Klaarhamer, een compagnon van Berlage. In 1919 vestigde Rietveld zich als zelfstandig architect. In hetzelfde jaar werd hij lid van De Stijl. Hij had enkele leden van De Stijl-groep leren kennen, zoals Bart van der Leck, J.J.P. Oud, Van Doesburg en Van 't Hoff. De laatste had net een stoel gezien die Rietveld een jaar tevoren had ontworpen. In die stoel had Rietveld als het ware de ruimte zichtbaar gemaakt. De vorm van het zitmeubel was belangrijker dan het materiaal waaruit het bestond. Het was een uitdrukking van het elementaire zitten. Het geheel was opgebouwd uit zelfstandige onderdelen, uit vlakken, rechte lijnen en haakse hoeken. De leden van De Stijl waren er enthousiast over. Het leek werkelijk mogelijk de ideeën van De Stijl praktisch toe te passen. De stoel werd dan ook in 1919 gepubliceerd in het septembernummer van De Stijl.
Vraag 4b (6 punten)
Bekijk de onderstaande afbeelding en die van het Schroderhuis en geef aan wat maakt dat zijn werk past bij de Stijl. Noem 3 dingen
Gerrit Rietveld vertelt over een van zijn ontwerpen
Vraag 4c (4 punten)
Wat in het verhaal van Rietveld doet je denken aan de ideeen van het Bauhaus?
Noem 2 dingen
Vraag 5
Lees de onderstaande tekst
Glamour als stijl
In de eerste jaren van de film worden de kostuums ofwel verzorgd door de acteurs of actrices zelf of zij worden gekocht of gehuurd bij lokale winkels/ bedrijven. Sterren met een grote eigen garderobe worden het meest gevraagd. In de stomme-filmperiode bestaat dan ook geen 'screen-credit' voor kostuum ontwerpers.
In de jaren twintig zijn films een deel van het Amerikaanse leven geworden. Vrouwen kopiëren de stijl van hun sterren. Een commerciële mode-industrie komt op gang. Ontwerpers worden in de film steeds belangrijker en zij kunnen beschikken over enorme budgetten. Exclusieve stoffen, zijde, crépe, taft, bont, parels, diamanten en allerlei veren worden veelvuldig gebruikt. Midden jaren twintig wordt Hollywood het middelpunt van filmmaatschappijen en studio's: Metro-Goldwyn Mayer, Paramount Pictures Warner Brothers, RKO, Universal Pictures.
Vraag 5a (4 punten)
Leg uit waarom juist in deze tijd de glamour van de film zo belangrijk was.
Lees onderstaande tekst
Choreografie van de glamour
In een choreografie mag een goed gesneden kostuum de danseres niet hinderen, maar moet het haar lichaamsbewegingen zelfs versterken.
afb 1 afb 2
Uit Follow the fleet
Ginger Rogers en Fred Astaire
afb.3
afb.4 afb.5
Vraag 5b (4 punten)
Geef aan in welke twee afbeeldingen de glamour het beste uitkomt, en in welke twee de versterking van de lichaamsbewegingen een geef aan waarom je dat vindt.
Dus afb ... en ... omdat.................... en
afb.... en ..... omdat............
Lees de onderstaande tekst.
De jaren dertig
Hollywood wordt big-business. De films mogen veel geld kosten, er wordt in luxe geleefd, de kostuumafdelingen worden kleine fabrieken. Hollywood wordt toonaangevend voor de Amerikaanse mode en maakt zelfs de oversteek naar Europa.
Vraag 5c (3 punten)
Hoe komt het dat Amerika in veel opzichten voorliep op Europa.
Vraag 5d (4 punten)
Noem nog 4 andere vormen van vermaak die typerend zijn voor de periode van de eerste helft van de 20ste eeuw.
Vraag 6
Lees onderstaande tekst
Het moderne theater (na 1880)
Het toneel is verdeeld in twee speelvlakken. Rechts bestaat het decor uit
een kompleet ingerichte huiskamer. Links is alleen een kale, scheepsbrug opgebouwd met een groot, strak scherm als achtergrond. Het ene vlak ligt in het donker, terwijl het andere -waar de handeling zich op dat moment afspeelt- is verlicht. In de kamer rechts krijgen we steeds te maken met gesprekken, ruzies en verdrietige momenten tussen mensen van uiteenlopende afkomst en nationaliteit., Eén ding verbindt ze met elkaar. leder heeft wel een zoon, vriend of kennis die meestrijdt in de grote, gezamenlijke oorlog. Van de huiskamer worden we steeds verplaatst naar de brug van een oorlogsschip. Op die brug staat zo nu en dan een zwarte, bewegingloze gestalte naar het achterdoek te kijken. Daarop worden onder meer filmfragmenten vertoond van zinkende, getorpedeerde schepen. Op andere momenten verschijnt een hele reeks gestalten, terwijl het scherm op de achtergrond felrood kleurt. Deze figuren bewegen op een strakke, mechanische manier. Omdat het publiek alleen de omtrek van hun lichaam ziet, lijken ze zo meer op machines dan op mensen. Tijdens de scènes op de brug wordt niet gesproken, maar zijn alleen elektronisch versterkte klanken te horen.In dit voorbeeld worden de personages en gebeurtenissen op twee manieren aan het publiek gepresenteerd: de huiskamerscènes op een levensechte manier, de scheepsbrug-scènes op een meer abstrakte, niet- levensechte wijze. Met andere woorden, er worden hier verschillende stijlen in spel en vormgeving in de Voorstelling gebruikt. Theatermakers kunnen tegenwoordig op uiteenlopende wijzen stijlen met elkaar vermengen.
Vraag 6a (3 punten)
Waarom past Brecht twee verschillende speelstijlen toe? Met andere woorden wat wilde hij daarmee bereiken bij de toeschouwer?
Bekijk onderstaand plaatje. Daar zie je een decor uit de periode van het Realisme.
Vraag 6b ( 6 punten)
Wat zie je voor verschillen als je beide decors met elkaar vergelijkt?
Noem er drie en geef ook aan waarom ze verschillen.
Laatste vraag keuzevraag (10 punten)
Maak een keuze uit de volgende vragen
- Vertel iets over het Expressionisme en geef voorbeelden van kunstenaars en werken uit 2 verschillende disciplines*
- Vertel iets over het Surrealisme en geef voorbeelden van kunstenaars en werken uit 2 verschillende disciplines.
* beeldende kunst, bouwkunst, muziek, dans, film of drama.
Nog even alles overlezen/ nakijken?