Elk jaar met Koninginnedag regent het lintjes in Nederland. Duizenden mensen die zich verdienstelijk hebben gemaakt ontvangen dan een onderscheiding uit naam van de koningin. Niet alleen bekende sporters, acteurs en popsterren worden onderscheiden, ook "gewone" mensen komen in aanmerking voor het koninklijk eremetaal.
 |
| Ordetekens van de twee civiele ridderorden, links de Ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw, rechts Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Foto: collectie Kanselarij der Nederlandse Orden. |
 |
Detail van een portret van Koning Willem I met het grootkruis van de door hem zelf ingestelde Willemsorde.
Joseph Paelinck, Willem I, Koning der Nederlanden. 1819, olieverf op doek, 227x155,5 cm, Rijksmuseum Amsterdam |
 |
| Detail van een portret van Philips de Schone met het ordeteken van de Orde van het Gulden Vlies. Meester van de legende van de H. Magdalena, ca. 1475-1525, olieverf op paneel, 32x21 cm, Rijksmuseum Amsterdam |
Een lintje of koninklijke onderscheiding hoort officieel bij een bepaalde ridderorde. Daar zijn er in Nederland drie van: De Orde van Oranje Nassau, de Orde van de Nederlandse Leeuw en de militaire Willemsorde. Deze drie orden stammen uit de 19de eeuw. De geschiedenis van ridderorden is echter veel ouder.
De eerste ridderorden zijn ontstaan in de Middeleeuwen, zo rond 1100, de tijd van de kruistochten. Van oorsprong waren dit groepen ridders die gezamenlijk het heilige land wilden veroveren om het (christelijke) geloof te beschermen. Hiermee waren ze zo succesvol dat ze uitgebreide bezittingen verwierven en in heel Europa veel macht kregen.
Verschillende Europese vorsten probeerden dit succes later te kopiëren en stichtten hun eigen ridderorde. Met deze orden wilden ze de belangrijke edellieden in hun land (die zelf vaak veel macht hadden) aan zich binden. Het was dus een soort exclusieve club voor hoge edelen. Een bekende ridderorde uit ons eigen land is die van het Gulden Vlies. Deze werd opgericht in 1430 door Filips de Goede, hertog van Bourgondië. Ook Willem van Oranje is hier lid van geweest.
Al deze ridderorden waren echter niet toegankelijk voor de gewone burger. Alleen mensen van adel mochten er lid van worden. Daarom stichtte koning Willem I in 1815 twee nieuwe ridderorden: de Willemsorde voor de beloning van militaire prestaties en voor gewone burgers de Orde van de Nederlandse Leeuw. Hoewel deze orden dus voor iedereen bereikbaar waren, bleven ze een heel exclusief karakter houden. Ze werden alleen voor heel bijzondere prestaties uitgereikt.
In 1892 kwam er daarom nog een derde orde bij in het rijtje van onderscheidingen: de Orde van Oranje Nassau. Voor deze orde golden iets minder strenge eisen.
Toch krijg je niet zomaar een lintje. Je moet daarvoor minstens een "bijzondere verdienste" voor de samenleving hebben geleverd. Een speciale commissie, het 'Kapittel voor de Civiele Orden' bekijkt of jouw verdienste bijzonder genoeg is om voor een onderscheiding in aanmerking te komen. Zij bepalen ook welke graad je ontvangt. De orde van Oranje Nassau heeft bijvoorbeeld 6 graden, van Ridder Grootkruis (de hoogste graad) tot Lid van de orde.
Je kunt wel iemand voordragen voor een lintje. Daarvoor moet je een brief sturen naar de burgemeester van de gemeente waar deze persoon woont. Voordat je zo'n brief schrijft kun je het beste even contact opnemen met de gemeente, met de ambtenaar die zich hiermee bezighoudt. Hij of zij kan je precies vertellen waar een aanvraag voor een lintje aan moet voldoen.
Frank Meijer
Zie ook:
Nick Steenkamp, Doe wel en zie niet om, (Sdu, Den Haag 2000). Een boek over de geschiedenis van de Nederlandse onderscheidingen.
Op www.lintjes.nl vind je veel meer informatie over het Nederlandse decoratiestelsel.
