Zoeken naar cultuur in Nederland
 
  Reis door cultuur in Nederland
 
  over cultuurwijs abonneer
 
home
terug
opnieuw zoeken
opnieuw zoeken

Vuurpylen, Lustkogels en Zwermpotten

Op de avond van 11 juni 1749 waren duizenden mensen samengestroomd rond de Haagse Hofvijver om het met veel tamtam aangekondigde klank- en lichtspel bij te wonen. In de afgelopen maanden hadden ze al kunnen zien hoe in het water van de Hofvijver een prachtig gedecoreerd vuurwerktheater verrees, maar liefst 110 meter lang, 35 meter breed en ruim 17 meter hoog. Dit alles ter viering van de Vrede van Aken, die in 1748 een eind had gemaakt aan één van de vele oorlogen waarin de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, zoals Nederland toen heette, verwikkeld was.

Klik voor een grotere afbeelding
Jan ten Compe, Vuurwerktheater in de hofvijver in Den Haag, 1749, Haags Historisch Museum, Den Haag

De grootste en de mooiste

Eindeloos vergaderen over de plannen en een lange bouwtijd zorgden ervoor dat de feestelijkheden pas zeven maanden later konden plaatsvinden. Het was trouwens niet voor het eerst dat er een vuurwerktheater in de Hofvijver werd gebouwd. Dat gebeurde al eerder in 1586 en daarna volgden er meer. Maar deze was veruit de grootste en mooiste.

Vuurwerktheater verlicht
Vanuit de ramen van het Binnenhof keken behalve stadhouder Willem V en zijn vrouw, ook de leden van de Staten-Generaal en talrijke genodigden toe hoe ondanks de straffe noordenwind zo'n 20.000 vetpotjes werden aangestoken. Ondertussen speelde de hofkapel vrolijke muziek. Veel oh's en ah's klonken op, toen alles brandde en het geheel verlichte vuurwerktheater zich in het water weerspiegelde.

Vuurwerkspektakel
Je zult je afvragen waarom dat ding vuurwerktheater heet, als er alleen maar vetpotjes op werden aangestoken. Twee dagen later deed het bouwsel zijn naam alle eer aan, toen 's avonds om een uur of tien met het gelijktijdig afsteken van 600 vuurpijlen een groots vuurwerk begon. Binnen een uur werden zo'n 18.000 Vuurpylen, Lustkogels, Lugtballen, Zwermpotten en nog veel meer de lucht in geschoten. Het leek wel alsof het vuurwerktheater zelf in brand stond! Achteraf verbaasde men zich erover dat er geen echte brand was ontstaan in het grotendeels uit hout en linnen opgetrokken bouwsel. Ook de nabijgelegen gebouwen ondervonden gelukkig geen nadelige gevolgen van neerkomend vuurwerk.

Klik voor een grotere afbeelding
Model van de vuurwerktempel in de Hofvijver te Den Haag bij de viering van de Vrede van Aken, vervaardigd door mevrouw M.Valckenaar-Duyvesteyn in 1749 , papier, gips, 41 x 93 x 63 cm, Haags Historisch Museum, Den Haag

Wat rest...
Vier maanden later, oktober 1749, werd het vuurwerktheater alweer afgebroken, zonder overigens nog één keer gebruikt te zijn. En dan te bedenken dat het project omgerekend minstens een half miljoen euro had gekost. Wat overbleef waren een aantal prenten van het vuurwerktheater, één schilderij en één model van hout, gips en papier. Een ander model is niet bewaard gebleven. Het was dan ook van suikerwerk en stond als dessert op het menu van het diner, dat na het vuurwerk plaatsvond. Het diner werd bijgewoond door de leden van de Staten-Generaal, de leden van de Staten van Holland en West-Friesland en ook door Willem V.

Michiel van der Mast

 



 
Instelling:
Haags Historisch Museum
 
Publicatiedatum:
1 december 2004