Zoeken naar de verhalen
Zoeken naar objecten
Zoeken naar informatie over culturele instellingen
Zoeken naar culturele activiteiten
Freestyle surfen door cultureel Nederland
<< www.cultuurwijzer.nl
over cultuur de collectie cultuurladder wegwijzer cultuurgrazer
Reis door cultuur in Nederland
over cultuurwijs help abonneer plakboek Naar Mijn Agenda
home
terug
opnieuw zoeken
opnieuw zoeken

Katoen in Twente

Ook dit jaar heeft het Nationaal Archief een uitgebreide website gemaakt voor het centraal examen geschiedenis in 2004 en 2005. De volledige titel van deze nieuwe site luidt:'Katoen in Twente 1800 - 1890 Ooggetuigen doen verslag'.
Officieel heet het examenonderwerp voor dit en komend jaar: Met de loep op Lancashire. Hierin staat de ontwikkeling van de Engelse katoenindustrie centraal. Maar in de stofomschrijving van het examen staat ook uitdrukkelijk vermeld dat de leerlingen het geleerde over Lancashire moeten kunnen toepassen op een andere regio in Europa.
En een van de regio's die hiervoor in aanmerking komt, is Twente.

Zeer gewaagde patronen van katoenen stoffen die de Nederlandsche Handel-Maatschappij in Indië probeert te slijten. Ze bleven jaren als onverkoopbaar in de magazijnen in Batavia (Jakarta) liggen!

Ooggetuigen doen verslag
De reisverhalen en de rapportages van drie vooraanstaande Nederlanders lopen als een rode draad door de website. Alle drie maken ze een reis ze naar Twente. Zij willen niet alleen met eigen ogen de ontwikkelingen in de ontluikende katoenindustrie zien, maar bemoeien zich ook met de opbouw van de textielindustrie ter plekke. Dat verklaart de ondertitel Ooggetuigen doen verslag.

Regelmatig inspecteerde Willem de Clercq de weefschool te Goor. Hier werden Twentse jongeren geschoold in de moderne, Engelse weeftechnieken.



Prominenten
Gijsbert Karel van Hogendorp reist in 1819 naar Twente. In zijn reisverhaal, in telegramstijl, schetst hij de mogelijkheden van een Nederlandse katoenindustrie. Zijn oorspronkelijke zeventien velletjes papier werkt hij binnen een half jaar uit tot een lijvig artikel, dat ook in druk verschijnt.
Willem de Clercq, aanvankelijk secretaris en later directeur van de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM), reist op zijn beurt in 1834 naar het oosten van Nederland. Eenmaal terug in Amsterdam rapporteert hij aan de andere directieleden over zijn bevindingen in de Twentse textielindustrie. Het zijn vooral zijn aanbevelingen, die de investeringen van de NHM in de Twentse katoenindustrie sterk doen toenemen, in omvang en getal.
Johan Rudolf Thorbecke is de derde hoofdpersoon op de site. Reisbrieven en aantekeningen vormen de neerslag van zijn Twentse reis in 1854. Thorbecke kent de geschriften van Van Hogendorp en bereidt een heruitgave van diens economische en politieke werken voor. Voor die heruitgave reist Thorbecke zelf naar Twente, met het verslag van Gijsbert Karel in de hand. Net als zijn voorganger laat ook Thorbecke zich uitgebreid voorlichten en fêteren door de plaatselijke elite.

Verordening van de gemeente Ambt Hardenbergh op arbeid door kinderen beneden de twaalf jaar, 1885

De bronnen
De waarnemingen, opmerkingen en documenten van deze prominente reizigers is door het Nationaal Archief aangevuld met bronnen uit de archieven van de centrale overheid. Waar nodig is cijfermateriaal gegeven ter verduidelijking. Bij de keuze van die bronnen hebben wij in ieder tijdvak gekeken naar dezelfde drie themas: katoen(industrie), infrastructuur en (kinder)arbeid.
De bronnen zijn voorzien van ruime toelichtingen en, waar nodig, van transcripties. In de docentenhandleiding staan naast een inleiding op de site, ook de complete bronnenlijst, een groot aantal lessuggesties en een selectie van relevante literatuur.

Cees Jan van Golen

 

 

 



 
Instelling:
Nationaal Archief
 
Publicatiedatum:
11 maart 2004