Tachtigjarige Oorlog (Opstand)

Gerard ter Borch II De Vrede van Munster 1648 Rijksmuseum, Amsterdam

De Tachtigjarige Oorlog is geen oorlog. Een periode gekenmerkt door strijd, dat wel. Begonnen als een protest van edelen om hun privileges veilig te stellen, groeit de onenigheid uit tot een strijd tegen het Spaanse gezag, tot een tachtigjarig machtstreffen. Tussen gereformeerden en katholieken, tussen noordelijke en zuidelijke Nederlanden, tussen Spaanse en Hollandse heersers en bevelhebbers, tussen rekkeIijken en preciezen, tussen koning, stadhouders, regenten en bevolking. Een gecompliceerde schaakpartij, waarin grof en subtiel spel elkaar afwisselen en waarbij de uiteindelijke winnaar, de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, zich niet alleen verzekerd weet van een soeverein bestaan, maar ook van een 'Wirtschaftswunder'.

In 1648, als de Vrede van Munster wordt getekend, is de kleine Republiek een sterke staat, die ten koste van haar vijanden dé economische grootmacht van Europa is geworden. "The United Provinces are the envy of some, the fear of others and the wonder of all their neighbours", schrijft de Engelsman Sir William Temple in zijn Observations in 1673.

Hoeveel slachtoffers de tachtigjarige strijd heeft gekost, weten wij niet. Wel dat de Opstand nog steeds tot de verbeelding spreekt. Elk jaar wordt in Groningen, in Leiden, in Den Briel, in Haarlem, in Breda het 'ontzet' gevierd. En wie weet niet dat bij Alkmaar de Victorie begon, dat Alva op 1 april zijn bril verloor en dat Piet Heyns naam wel klein is, maar zijn daden groot zijn. Want Nederland is gemaakt door de omstandigheden tijdens die periode, met die personen en daden, in die voorspoed en tegenspoed.