 |
|
Afb. 1, Amsterdam, laat 16de eeuwse plafondschildering met een fantasievolle houtimitatie als achtergrond decoratie
|
 |
 |
|
Afb. 2 en 2a, Amsterdam, oude kerk, onder het orgel, een gemarmerd zijpaneel tussen echt marmeren platen met een opmerkelijke (hand)tekening rechtsonder in de vorm van een (zelf)portret, datering onbekend
|
 |
| Afb. 3, Hoorn, detail van een rode marmering, afkomstig van de onderkant van een doorgangspoort van hout (vermoedelijk 18de eeuw), de marmering is blootgelegd t.b.v. restauratie |
Waarheidsgetrouw of fantasierijk
Op de meest uiteenlopende oppervlakten zijn geschilderde imitaties terug te vinden; een baksteenimitatie om de onregelmatig gemetselde gevel een egaal uiterlijk te geven of een plafond versiert met een fantasievolle houtimitatie (zie afb. 1). De schilderswijze kan eveneens zeer uiteenlopen. Afhankelijk van de techniek en het handschrift van de schilder is het een heel precieze navolging van het echte materiaal of juist een karikatuur ervan. Fantasievol werk kan juist een spannender effect geven dan een zeer precieze navolging (zie afb 2 en 2a). Vaak zijn de echt oude imitaties eerder een luchtige verwijzing naar het materiaal dan een accurate nabootsing. Terwijl de imitaties aan het eind van de 19de eeuw niet echt genoeg konden lijken.
Ambacht
Vanaf het eind van de 19de eeuw boete dit schilderambacht sterk aan populariteit in vanwege een duidelijke voorkeur voor het 'eerlijke' kale materiaal, maar sinds de laatste kwart van de 20ste eeuw ontstond een hernieuwde interesse. Enkele oude rotten in het vak hebben het specialisme kunnen overdragen, waardoor het ambacht niet verloren is gegaan.
Consolidatie of reconstructie
Een onaangetast historisch ensemble komt nauwelijks meer voor. De meeste uitmonsteringen zijn meerdere keren overschilderd of verwijderd. Ons beeld van de historische binnenruimtes is gebaseerd op schaarse voorbeelden. Het is tevens gekleurd door eigentijdse smaak. We vinden het snel te donker of te bont (zie afb 3). Vaak zien we een geïsoleerd beeld, waarbij bijvoorbeeld een eeuwenoud plafondschildering omkaderd wordt door een met een vachtroller en latex spierwit gesausde wand.
Helaas is het bij restauraties gebruikelijk om beschadigde imitaties te vervangen door een reconstructie. De unieke waarde van het origineel wordt nog niet voldoende ingezien. Het is om meerdere redenen belangrijk om oude imitaties als documenten te bewaren. De uitstraling van de nieuw geschilderde imitaties zal een heel andere zijn door bijvoorbeeld de eigen tijdsgeest en het gebruik van moderne schildersystemen.
Een andere argument om oude imitaties te behouden is vanwege het unieke handschrift van de schilder. De imitatieschilderingen gunnen ons een glimp op de werkelijke verschijning van oude geschilderde afwerkingen. Zonder dergelijke voorbeelden kunnen wij binnen onze huidige tijdsgeest nog veel moeilijker een voorstelling maken over hoe er vroeger decoratief geschilderd werd.
Bernice Crijns
