Geheime gecodeerde berichten zijn per definitie zo ingewikkeld gecodeerd dat ze niet te ontcijferen zijn. Voor het versleutelen van berichten worden machines gebruikt, die het alleen maar moeilijker maken om de code te kraken. Een paar tot de verbeelding sprekende voorbeelden.
De Enigma
Vlak na de Eerste Wereldoorlog, op 7 oktober 1919, dient de Delftenaar Hugo Alexander Koch een patent in voor een Geheimschrijfmachine. Het patent wordt in de jaren twintig verkocht aan de Duitser Arthur Scherbius en vormt de basis van de legendarische Enigma. Deze codeermachine wordt gedurende de Tweede Wereldoorlog gebruikt door de Duitse strijdkrachten. De Kriechsmarine gebruikt de Enigma voor de communicatie met de U-boten die de geallieerde konvooien op zee belagen.
ProjectUltra, het ontcijferen van de Enigma-codes, kost de Geallieerden de nodige hoofdbrekens. Gedurende zes jaar werken meer dan duizend mannen en vrouwen aan het ontcijferen ervan. Project Ultra wordt bestuurt vanuit een Victoriaanse villa in Bletchley Park, in Buckinghamshire. Vierentwintig uur per dag wordt het Duitse radioverkeer afgeluisterd. Dag en nacht wordt geprobeerd om die boodschappen te ontcijferen. Dat lukt met vlagen.
De werking van de Enigma
Op de Enigma bevinden zich een aantal codewielen die in zesentwintig posities kunnen worden gezet. Voor een bericht wordt verzonden kiest de marconist uit een set van vijf codewielen er drie uit. Die zet hij in een bepaalde - vooraf afgesproken - volgorde in de machine. Daarna zet hij de codewielen in een basispositie. Terwijl de marconist een boodschap intypt, verschijnt in een verlicht venster de gecodeerde boodschap letter voor letter. Omgekeerd kan een gecodeerd bericht zo ook weer ontcijferd worden. Maar dan moeten alle instellingen wel precies hetzelfde zijn.
De Siemens Geheimschreiber
De Duitse Wehrmacht (Landmacht) gebruikte in de Tweede Wereldoorlog een codeermachine die direct op het telexnet aangesloten kan worden. Het is de T 52 Geheimschreiber van de Duitse firma Siemens en Halske. Het
 |
| Siemens Geheimschreiber T52 |
apparaat is opgebouwd rond een standaard telexmachine. De ingetypte tekst (in leesbaar schrift) gaat gecodeerd de lijn op. Om de code te kraken wordt een van de eerste computers gebouwd, de Colossus. Deze computer is gebaseerd op een wiskundig model dat in 1936 ontwikkeld is door Alan Turing, een van de belangrijkste medewerkers van Bletchley Park. Zijn theorieën zullen later de basis vormen voor de hedendaagse computer.
De codeermachines van Boris Hagelin
De Duitse Enigma is niet de enige codeermachine die ontwikkeld wordt tussen de twee wereldoorlogen.
 |
| Hagelin cryptograaf C-446A (MX 3003), 1947 |
De Zweedse overheid kiest in 1925 voor de B21 van de kleine firma A.B. Cryptograph. De drijvende kracht in die firma is Boris Hagelin. Het principe van de B21 is in grote lijnen hetzelfde als dat van de Enigma. De latere modellen van Hagelin geven direct een gedrukte cijfertekst, iets dat het coderen aanzienlijk vergemakkelijkt. Na de Tweede Wereldoorlog verplaats Hagelin zijn bedrijf naar Zug in Zwitserland. Daar maakt het bedrijf Crypto AG nog steeds zeer geavanceerde codeermachines.
Deze informatie is afkomstig van de website van het Museum voor Communicatie te Den Haag.
