Dit artikel is afkomstig uit Een punt voor typografie, een uitgave over de Typografische Bibliotheek (Tetterode Collectie) in de Universiteitsbibliotheek Amsterdam.
Tijdschriften vormden een belangrijk onderdeel van de Typografische Bibliotheek. Lettergieterij Amsterdam', die ook in drukpersen en andere machines handelde, wenste op de hoogte te blijven van wat er in de grafische wereld gebeurde.
Deze collectie van meer dan vierhonderd periodieken stelt ons in staat de historische ontwikkeling van het grafische tijdschrift te volgen. Er zijn vakbladen uit vrijwel alle Europese landen en de Verenigde Staten. Naast het Journal fiir Buchdruckerkunst uit 1837,een van de eerste tijdschriften op grafisch gebied, is er Laurens Coster uit 1858, het vroegste Nederlandse vakblad. Deze tijdschriften hielden zich nog voornamelijk bezig met technische aspecten. Nieuwe grafische technieken werden beschreven, vaak met fraaie specimina ter illustratie.
In de eerste decennia van de twintigste eeuw ontstond er steeds meer aandacht voor de vormgeving van drukwerk, wat tot een nieuw type tijdschrift leidde. Zo beoogden de oprichters van Ars Typographica (1918-'34) en The Fleuron (1923-'30) de typografie esthetisch op een hoger peil te brengen. Het ontwerpen werd een vak.
In tijdschriften worden vaak nieuwe opvattingen over grafische vormgeving gelanceerd. Jan Tschicholds Elementare Typographie was bijvoorbeeld in 1925 een `Sonderheft' van de Typographische Mitteilungen en Stanley Morisons First principles of typography verscheen in de laatste aflevering van The Fleuron.
De Typografische Bibliotheek nam ook minder reguliere tijdschriften en jaarboeken op. Zo zijn er zeldzame periodieke uitgaven uit binnen- en buitenland van onder andere grafische scholen, bedrijven, beroepsorganisaties en boekenverzamelaars.
AI deze tijdschriften vormen nu samen met die van de Bibliotheek van de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak een bijzondere collectie op het gebied van de grafische vormgeving en de productie en distributie van het boek.
Joke Mammen
© Een punt voor typografie, Universiteitsbibliotheek Amsterdam
