Zo hard mogelijk rijden onder het motto alles of niets wordt in wielertermen beeldend verwoord met de kreet De dood of de gladiolen. Wielerlatijn en afzien, ingrediënten van een haast mythische sport.
Dwangarbeiders van de weg werden ze genoemd. En inderdaad, de wielrenners van zo'n 60 jaar geleden kregen het bepaald niet cadeau. De zogenaamde slaven van het asfalt moesten dan ook zwoegen, zweten, zich pijnigen en, zoals dat in het vakjargon heet, ontzettend hard stoempen om aan de kost te komen.
Afzien in tropische temperaturen en bittere kou; regenvlagen, sneeuw en hagel trotseren; honderden kilometers vechten tegen vermoeidheid en verzuring van de spieren; ledematen die dienstweigeren en longen die als het ware uit alle macht het lichaam willen verlaten; hoge bergtoppen beklimmen, gevaarlijke bochten, afdalingen en slechte wegen nemen, zware valpartijen riskeren en nog veel meer. Het heeft er allemaal toe bijgedragen dat wielrennen een van de sporten is, waar, zeker in vroeger dagen, de heroïek van afdroop. Een sport ook met een geheel eigen taaltje. Wellicht kent geen enkele andere sport daarnaast zoveel anekdotes als het broodfietsen.
Diep in de beugel
Klasbakken (de toppers in het peloton) leden het betere leventje in de wielersport, maar het overgrote deel van de meute moest steeds diep in de beugel. Voor de minder bedeelden stond daar slechts een schamele, meestal uit premies bestaande vergoeding tegenover. Een heel enkele keer waren er echter ook voor deze mannen van het tweede garnituur gladiolen aan de finish. Vandaar de uitdrukking De dood of de gladiolen.
Zoals wel vaker stroken gezegdes uit de wielerwereld niet helemaal met de werkelijkheid, en zijn ze wat zwaar aangezet of nogal overdreven. Vele minder begaafde coureurs, kwamen weliswaar helemaal uitgewoond aan de meet, maar het aantal doden in de koers bleef gelukkig beperkt.
Er is zeker sinds de jaren zeventig zeer veel verbeterd. De wegen zijn verbeterd en het materiaal is met de tijd mee gegaan. Coureurs kunnen nu via hun sponsor rekenen op een vast inkomen en hun verzorging staat hoog in het vaandel. Al zijn ze dan wellicht geen echte dwangarbeiders meer, (hard) fietsen is toch nog steeds een van de zwaarste sporten.
Ryanne Maessen
De afdeling Stedelijke Historie van Museum Het Domein organiseert in samenwerking met de stichting Promotion Sittard Geleen een tentoonstelling over wetenswaardigheden rondom de mythische sport wielrennen in Limburg. Kijk in de agenda voor meer informatie.
