Het is een algemeen gebruik om familie en vrienden kaarten te sturen van de vakantie- of reisbestemming. Al sinds de tweede helft van de 19de eeuw worden geïllustreerde briefkaarten met geschreven berichten verzonden. Zo ook uit Zwolle, waar inmiddels een groot aantal van deze kaarten met historisch waarde is gedigitaliseerd.
Opschrift aan beeldzijde
Rond 1875 verschenen in Nederland de eerste prentbriefkaarten. De PTT had een monopolie in de uitgave van geïllustreerde briefkaarten, die waren voorzien van een opgedrukte postzegel. Op 1 april 1892 gaf de PTT haar monopoliepositie op. Vanaf toen mocht iedereen prentbriefkaarten uitgeven.
De allereerste prentbriefkaarten werden beschreven aan de beeldzijde. Pas vanaf 1905 werd de adreszijde door een verticale lijn gedeeld en mocht men ook de achterzijde beschrijven.
Groet uit Zwolle
Het Historisch Centrum Overijssel (HCO) beheert een verzameling van zogeheten topografische prentbriefkaarten van Zwolle uit de periode 1895 tot en met 2004. Naast kaarten van straten en gebouwen is er ook een aantal kaarten gewijd aan historische gebeurtenissen, zoals de koninklijke bezoeken aan Zwolle en de overstromingen in 1916. De collectie bleek in de loop van de jaren een onuitputtelijke bron voor het in beeld brengen van Zwolle vanaf 1895. Series prentbriefkaarten van Zwolle werden uitgegeven door landelijk bekende uitgevers, maar ook door winkeliers en kruideniers.
Bijzondere kaarten
Tussen 1892 en 1918 was er in bijna ieder huishouden wel iemand die prentbriefkaarten verzamelde, soms in speciaal hiervoor gemaakte albums. Veel afzenders gaven informatie over familiezaken als gezondheid, dood en geboortes.
Omdat niet ieder huishouden over een telefoon beschikte, werden ook mededelingen over bijvoorbeeld aankomst en vertrek via prentbriefkaarten gedaan: "Lieve Oom en Tante. Ik kom waarschijnlijk hedenmiddag op schaatsen en gaa met de trein terug."
Andere kaarten werden echter uitsluitend verstuurd om te worden toegevoegd aan de collectie en bevatten weinig of geen mededelingen. Je vraagt je af hoe een kaart op het juiste adres bezorgd kon worden met de uiterst summiere aanwijzing als "De WelEd Heer V. Bijl / Roermond".
Bijzondere kaarten in de collectie zijn de zogenaamde leporellokaarten met een deurtje waarachter in harmonicavorm 10 piepkleine afbeeldingen van Zwolle verborgen zijn.
Ook grappig zijn de kaarten in geheimschrift, in 1898 verstuurd aan Maria Hilbers in Zutphen. Het heeft een medewerker van het HCO een paar uur gekost om de "code te kraken". Probeert u het eens.
Jeanine Otten
Internet
Het Historisch Centrum Overijssel heeft 3500 Zwolse prentbriefkaarten gedigitaliseerd en van uitgebreide beschrijvingen voorzien. Deze zijn online te bekijken.
Zie voor uitgaven van De Vereniging Documentatie Prentbriefkaarten (VDP) de website Prentbriefkaarten.
)
